Atlas ryb słodkowodnych tropikalnych
Zdjęcia: Tommy Aquario, Etroplus maculatus.
Nazwa gatunkowa: Etroplus maculatus.
Nazwa polska: żółtaczek indyjski.
Występowanie geograficzne: ujścia rzek i delty (wody słonawe) Indii i Sri Lanki (Azja Południowa).
Wygląd: tułów okrągły, oczy duże, płetwa ogonowa ma kształt trapezowaty. Ubarwienie formy dzikiej jest mało atrakcyjne, ryby są beżowe lub srebrno-szare a jedynie opalizują na pomarańczowo lub żółto. Często naturalne populacje posiadają ciemną plamkę na tułowiu, której nie mają formy hodowlane. Ryby hodowlane są jednak i tak dużo ciekawiej ubarwione. Najpopularniejszą odmianę reprezentują ryby jednolicie ubarwione na ciemnożółto lub jasnożółto. Równie ciekawa jest forma żółta z czarnymi punktami pigmentowymi na tułowiu. Istnieje również odmiana jasna (kremowo-żółta) w pomarańczowe drobne kropki. Niektóre odmiany hodowlane mają pomarańczowo podkreśloną obramówkę płetw.
Przeciętny rozmiar: w akwariach do ok. 7,5 cm, w naturze do 9-10 cm.
Długość życia: kilka lat.
Typ środowiska: gatunek preferuje wody ciepłe, płytkie i słonawe (ujścia i delty rzek, przymorskie zatoki) o podłożu mulisto-piaszczystym. Są to wody wolno-płynące o zasoleniu 2-6‰.
Wymagane parametry wody: pH 7,3–8.
Temperatura wody: optymalnie 25-26°C, toleruje temperatury 24-28°C.
Zalecany minimalny litraż: 160 l. dla kilku egzemplarzy - minimum 100 cm długości zbiornika.
Zachowanie: gatunek ekspozycyjny, stale widoczny w akwarium, ciekawski, staje się agresywny podczas rozrodu. Trzyma się głównie środkowej części akwarium oraz dna. Ryby powinny być za młodu trzymane w większej grupie - ławicy minimum 12-15 sztuk. Taka grupa pozwoli na wykształcenie u nich odpowiednich zachowań społecznych. Po osiągnięciu 5-6 cm samce zaczynają walczyć między sobą o pozycję w stadzie - wówczas tylko dominujące samce mają prawo do wyboru partnerek i stworzenia monogamicznych par. Wtedy ryby na czas tarła zajmują zajęty rewir, który bronią przed innymi rybami i osobnikami swojego gatunku. Po zakończeniu tarła i odchowie narybku ryby wracają do życia we wspólnej grupie i łączą się ponownie w te same pary przy następnym tarle. Z czasem należy pousuwać ze stada ryby, które się nie dobrały w pary i nie mogły sobie znaleźć terytorium (dotyczy mniejszych zbiorników), gdyż takie osobniki będą mieć gorszą pozycję w hierarchii grupy, będą często przeganiane, nękane a dominujące osobniki będą im stale dokuczać. Wówczas grupę można zredukować np. do 6-8 osobników. W zbyt małych akwariach ryby często podczas rozrodu walczą o terytoria dosyć zaciekle między sobą, chwytając się za pyski - stąd w zbyt małych zbiornikach mają one często zdeformowane pyszczki poprzez ciągłe ich uszkadzanie.
Dieta: wszystkożerne - bezkręgowce, narybek, larwy owadów, ikra, mrożone kawałeczki mięsa, mięczaki, krewetki itp. Z pokarmów roślinnych - sparzone warzywa liściowe, rośliny akwariowe (żółtaczki namiętnie je niszczą i konsumują - nawet wyrywają z podłoża), makroglony, spirulina. Czasem ryby skubią glony z kamieni - zielenice, okrzemki i brunatnice ale zwykle w niezbyt dużych ilościach.
Dymorfizm płciowy: samice nieznacznie mniejsze - o około 1 cm. W okresie tarła samice grubsze w partiach brzusznych, dominujące samce mają nieco mocniejsze kolory i są nieco bardziej masywne.
Rozmnażanie: tarło często odbywa się w akwarium ogólnym. Dobrana para wspólnie zajmuje swój rewir, na którym wybiera grotę, kamień, osłonięty korzeń. Miejsce do złożenia ikry najpierw jest dokładnie oczyszczane. Niekiedy ryby kopią płytki dołek. Tarło poprzedzają tańce godowe. Po złożeniu ikry i jej zapłodnieniu oboje rodzice pilnują ikry i się nią opiekują często się zmieniając w tej roli. Po wylęgu nadal jeszcze przez pewien czas rybami zajmują się rodzice. Gdy narybek zacznie pływać i poszukiwać pożywienia wówczas można go skarmiać pyłem w zawiesinie lub drobniutkim wylęgiem solowca.
Uwagi: konieczny dodatek słonej wody (przygotowanej z soli morskiej niejodowanej - nie wolno używać w tym celu soli kuchennej). Bez zasolenia ryby z czasem chorują, spada ich odporność, łapią często ospę i pleśniawkę. Wystarczająca jest jedna a nawet dwie płaskie łyżki soli na 10 litrów wody akwariowej.
Zdjęcie: Tommy Aquario, Kryptopterus minor.
Nazwa gatunkowa: Kryptopterus bicirrhis, Kryptopterus minor.
Nazwa polska: oba gatunki w Polsce są nazywane potocznie sumikami szklistymi i są często ze sobą mylone.
Charakterystyka: słodkowodne ryby ławicowe z rodziny sumikowatych.
Występowanie geograficzne: Kryptopterus bicirrhis zamieszkuje Półwysep Indochiński oraz Półwysep Malajski zwłaszcza dorzecze rzeki Mekong (Myanma, Laos, Tajlandia, Wietnam) natomiast Kryptopterus minor zamieszkuje głównie Borneo (Malezja i Indonezja).
Wygląd: ciało całkowicie przeźroczyste przez które widać dokładnie kręgosłup oraz organy, brak pigmentu, tułów bardzo wąski, płetwy przeźroczyste, występują długiw wąsy (oba gatunki są do siebie bardzo podobne z wyglądu).
Rozmiar: Kryptopterus bicirrhis do 15 cm, natomiast Kryptopterus minor do 7 cm.
Długość życia: brak danych.
Typ środowiska: Kryptopterus minor żyje w krystalicznie przejrzystej wodzie w niewielkich rzekach i strumieniach, spotykany jest w miejscach gdzie jest wyraźnie wyczuwalny nurt wody, natomiast Kryptopterus bicirrhis żyje w rzekach nieco większych, często o błotnistej barwie.
Wymagane parametry wody: Kryptopterus bicirrhis pH 6-7,5, Kryptopterus minor 6-8 PH. Kryptopterus minor wymaga znacznie lepszej jakości wody niż Kryptopterus bicirrhis, któremu należy zapewnić wodę często podmienianą o niskiej zawartości azotanów i fosforanów. Ryby trzymane w złych warunkach matowieją i są mniej przeźroczyste, często także wytracają wąsy (wyglądają jakby były obcięte).
Temperatura: Kryptopterus bicirrhis 22-26°C, Kryptopterus minor 24-28°C.
Zalecany minimalny litraż: Kryptopterus bicirrhis - 120 l., Kryptopterus minor - 240 l.
Zachowanie: gatunek spokojny i łagodny, w odróżnieniu od innych ryb sumowatych sumiki szkliste stale pływają w środkowych partiach wody, wszystkie ustawiają się w jednym kierunku pod prąd wody, są to ryby ławicowe, które w naturze tworzą skupiska 100-160 egzemplarzy. W akwariach należy trzymać w grupie minimum 12 szt. (ryby trzymane pojedynczo szybko marnieją, ich stan psychiczny się pogarsza i po pewnym czasie padają). Ryby te lubią towarzystwo roślin, cały dzień spędzają w tej samej pozycji, płynąc np. w miejscu i utrzymując pozycję tułowia lekko na skos. Ławica zawsze trzyma się w całości i raczej nieznacznie zmienia swoje położenie w akwarium.
Dieta: mięsożerne - żerują tylko z toni wodnej - drobne owady, narybek, larwy owadów, drobny zooplankton. Sztuczny pokarm suchy raczej nie jest pobierany.
Dymorfizm płciowy: nie do odróżnienia, samce i samice wyglądają identycznie i rosną do takiej samej wielkości docelowej.
Rozmnażanie: brak danych, oba gatunki nie są rozmnażane w niewoli i pochodzą z odłowów.
Uwagi: w handlu akwariowym znacznie częściej występuje Kryptopterus minor. Oba gatunki najlepiej rozróżniać po wielkości dorosłych osobników.
Zdjęcia: Filippo, Heterandria formosa, samice.
Nazwa gatunkowa: Heterandria formosa.
Nazwa polska: drobniczka jednodniówka.
Występowanie geograficzne: Ameryka Północna (południowo-wschodnie rejony USA).
Wygląd: tułów jest w ubarwieniu szaro-brązowym, po środku przebiega czarny szeroki pas (od oka do nasady płetwy ogonowej), niekiedy pas ten jest przeplatany ze słabo zaznaczonymi pionowymi pręgami, płetwy są bezbarwne.
Rozmiar: samice do 4 cm, samce do 2,5 cm.
Długość życia: około 1-1,5 roku.
Typ środowiska: gęsto zarośnięte wody, ze spokojnym nurtem wody - wolno płynące rzeki nizinne, rowy, stawy, kanały oraz estuaria o niskim zasoleniu zarośnięte glonami o zasoleniu 1-3‰.
Wymagane parametry wody: pH 7-8,2.
Temperatura: tolerowana 20-26°C (krótkotrwale znoszą spadki temp. nawet do 15°C), zalecana 22-25°C
Zalecany minimalny litraż: 30 l. w zbiorniku jednogatunkowym.
Zachowanie: spokojne i delikatne ryby, przeznaczone raczej do zbiorników jednogatunkowych (ewentualnie w połączeniu z innymi nie agresywnymi mikrorybkami). Zaleca się hodowlę w grupie minimum 6-7 sztuk.
Dieta: wszystkożerne - w środowisku naturalnym ryby te żywią się zarówno pokarmami pochodzenia zwierzęcego (zooplanktonem) jak i roślinnego (głównie skubią miękkie glony). W akwarium można podawać dobrej jakości pokarmy suche, mrożone, żywe oraz roślinne (w tym dodatek glonów - spiruliny lub chlorelli). Ryby te mają bardzo dużą przemianę materii - wskazana jest wydajna filtracja.
Dymorfizm płciowy: samce mniejsze oraz smuklejsze od samic, posiadają również zmodyfikowaną płetwę odbytową w gonopodium (narząd kopulacyjny). Samice są znacznie grubsze w partiach brzusznych.
Rozmnażanie: bardzo łatwe - samiec zapładnia samicę swoim gonopodium. Samiczka rodzi cyklicznie w jednym miocie po kilkanaście młodych (zwykle codziennie) przez kilka dni. Jest to gatunek żyworodny, którego potomstwo od razu po urodzeniu jest w pełni rozwinięte i samodzielne. Dobrze odżywieni rodzice (z właściwą dietą) nie wykazują kanibalizmu. Rodzice nie opiekują się w ogóle potomstwem.
Uwagi: ryby o szybkim cyklu życiowym - szybko osiągają dojrzałość i krótko żyją.
Zdjęcia: Filippo, Heterandria formosa, młode osobniki.
Zdjęcie: Adrian Te, Dermogenys pusillus.
Nazwa gatunkowa: Dermogenys pusillus.
Nazwa polska: półdziobek karłowaty.
Występowanie geograficzne: bardzo pospolicie w Południowo-Wschodniej Azji (Od Indii na zachodzie aż do Indonezji na wschodzie).
Wygląd: tułów podłużny, jasny, opalizujący na żółto lub zielonkawo, niekiedy beżowy lub szary ale istnieją także formy barwne o mocnym brązowym kolorze. Płetwy mogą być zabarwione lekko na żółto lub czerwono - u tego gatunku są one bardzo małe (grzbietowa i odbytowa są bardzo daleko usytuowane od głowy). Dolna szczęka jest bardzo długa i nie ruchoma, górna szczęka jest ruchoma w dosyć szerokim zakresie.
Rozmiar: do 16 cm w naturze, w akwariach do 8 cm samica i do 6 cm samiec.
Długość życia: brak danych.
Typ środowiska: gęsto zarośnięte wody, ze spokojnym nurtem wody - wolno płynące rzeki nizinne, rowy, stawy, kanały ( zwykle z roślinnością nawodną).
Wymagane parametry wody: pH 7-8.
Temperatura: 24-28°C.
Zalecany minimalny litraż: 80 l. (bardziej miarodajna jest w przypadku tego gatunku powierzchnia tafli wody niż litraż - minimum to 80x40 cm dla kilku osobników).
Zachowanie: ryby trzymają się górnej warstwy wody (powierzchni), są spokojne w stosunku do innych gatunków, nieco płochliwe. Samce względem siebie są jednak agresywne, często walczą ze sobą i łapią się za szczęki. Zalecana jest hodowla w haremie w grupie kilku sztuk. W akwariach wielogatunkowych należy unikać ich łączenia z innymi rybami żyjącymi przy tafli wody.
Dieta: mięsożerne - pokarm przyjmują tylko z tafli wody (muszki owocówki, solowiec, wodzień, skoczogonki). Pokarmy suche są mniej akceptowane - nadaję się m.in. suszona dafnia, która świetnie pływa po powierzchni.
Dymorfizm płciowy: samce mniejsze oraz smuklejsze od samic, mogą posiadać nieco mocniejszy kolor płetwach, które dodatkowo są mniej okrągłe niż u samic. Samce posiadają również zmodyfikowaną płetwę odbytową w gonopodium (narząd kopulacyjny).
Rozmnażanie: możliwe w akwariach - jednak nieco kłopotliwe. Samiec zapładnia samicę swoim gonopodium wewnętrznie. Samiczka rodzi cyklicznie w jednym miocie po kilka do kilkunastu młodych młodych rybek. Jest to gatunek żyworodny, którego potomstwo od razu po urodzeniu jest w pełni rozwinięte i samodzielne. Trudno jest jednak utrzymać narybek - wymaga on dobrej jakości drobnego pokarmu żywego (np. larw solowca). Narybek półdziobków nie posiada wydłuzonej dolnej szczęki (pojawia się ona wraz ze wzrostem). Dorosłe ryby polują na swoje potomstwo stąd konieczny jest odłów dorosłych ryb.
Uwagi: należy uważać na dolną szczękę tej ryby, którą można łatwo uszkodzić podczas odławiania siatką akwariową. W porze deszczowej ryby są sporadycznie widywane w wodach słonawych wśród namorzynowców - mimo to nie należy trzymać tego gatunku w estuariach gdyż jest to typowy gatunek słodkowodny.
Zdjęcia: Adrian Te, Dermogenys pusillus.
Zdjęcia: Adrian Te, Xiphophorus variatus, młode osobniki.
Nazwa gatunkowa: Xiphophorus variatus.
Nazwa polska: zmienniak wielobarwny.
Występowanie geograficzne: Ameryka Środkowa (głównie w Meksyku).
Wygląd: dzikie osobniki posiadają ciało koloru żółto-srebrzysto-zielonkawego z akcentami czerwieni lub barwy pomarańczowej. Wyhodowano jednak wiele form barwnych. Odmiana czerwona z czarną płetwą ogonową wygląda niemal jak zminiaturyzowany mieczyk Hellera. Zmienniaki wielobarwne różnią się od blisko spokrewnionych zmienniaków plamistych sylwetką tułowia - są bardziej smukłe. W obrocie akwarystycznym spotkać można hybrydy obu tych gatunków o cechach pośrednich co utrudnia ich identyfikację.
Rozmiar: samice do 7 cm, samce do 5 cm.
Długość życia: maksymalnie 3-4 lata.
Typ środowiska: gęsto zarośnięte wody, ze spokojnym nurtem wody - wolno płynące rzeki nizinne, rowy, stawy, kanały.
Wymagane parametry wody: pH 7-8,2.
Temperatura: tolerowane 19-26°C, zalecana dla odmian akwariowych 22-25°C.
Zalecany minimalny litraż: 60-80 l.
Zachowanie: spokojne i towarzyskie, często wybierane przez początkujących akwarystów. Idealne do zbiorników towarzyskich. Samce względem siebie bywają agresywne, stąd zaleca się trzymanie ryb w grupie lub w haremie.
Dieta: wszystkożerne - w środowisku naturalnym ryby te żywią się zarówno pokarmami pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. W akwarium należy podawać im dobrej jakości pokarmy suche, mrożone, żywe oraz roślinne (w tym dodatek glonów). Ryby te mają bardzo dużą przemianę materii - wskazana jest wydajna filtracja.
Dymorfizm płciowy: samce mniejsze oraz smuklejsze od samic, posiadają również zmodyfikowaną płetwę odbytową w gonopodium (narząd kopulacyjny).
Rozmnażanie: bardzo łatwe - samiec zapładnia samicę swoim gonopodium. Samiczka rodzi cyklicznie w jednym miocie po 10-60 młodych rybek. Jest to gatunek żyworodny, którego potomstwo od razu po urodzeniu jest w pełni rozwinięte i samodzielne.
Uwagi: zdarzają się przypadki ze gatunek ten krzyżuje się z blisko spokrewnionym zmienniakiem wielobarwnym lub mieczykiem Hellera, stąd nie zaleca się wspólnej hodowli tych gatunków.
Xiphophorus variatus, dorosły osobnik - samiec, ubarwienie naturalne.