DSB to tajemniczo brzmiąca nazwa szeroko pojętego systemu bardzo wydajnej filtracji biologicznej wody opartej o tzw. głębokie złoże piaskowe (z języka ang. Deep Sand Bed)...
Miejsce pod DSB
Zazwyczaj organizuje się je w osobnym zbiorniku, który wpięty jest w obieg z akwarium głównym lub też częściej - w sumpie posiadającym wolną komorę pod DSB o odpowiedniej powierzchni. Zazwyczaj sump pod DSB musi być nieco inaczej zaprojektowany. Dlatego myśląc o DSB należy wcześniej uwzględnić go w projektowaniu układu sumpa. Komora pod DSB w sumpie nie powinna mieć grodzi i musi mieć także odpowiednią wysokość.
Kliknij, aby przejść do artykułu o sumpie
Teoretycznie DSB może również działać w zbiorniku głównym, jednak rzadko się to udaje, gdyż podłoże w DSB nie powinno być ruszane a w zbiorniku akwariowym często to podłoże wzruszają ryby lub inne większe zwierzęta. Ponadto ciężko jest ustawić w nim odpowiedni przepływ wody w taki sposób aby oddziaływał maksymalnie na złoże piaskowe (utrudniają to dekoracje). Dodatkowo prace pielęgnacyjne w zbiorniku również mogą zaburzać funkcjonowanie DSB.
Jak działa DSB?
DSB jak już wcześniej wspomniano jest rodzajem złoża biologicznego. Filtracja zachodzi w piasku i odbywa się dzięki różnym mikroorganizmom jak np. różnego rodzaju bakterie i zooplankton oraz innym małym organizmom jak wieloszczety, małe dzikie asteriny i wężowidła, kiełże, drobne rurówki, drobne ślimaki, małżoraczki itp. W DSB wykorzystuje się drobny piasek kwarcowy o średnicy ziarna nie większej niż 1 mm (mniejszy nawet będzie lepszy). Idealnie do tego celu nadaje się piasek bałtycki. Uprzednio należy go dobrze przepłukać z osadów i następnie wygotować a na końcu jeszcze przepłukać w wodzie RO lub w słonej wodzie z podmiany aby usunąć wszelkie niebezpieczne patogeny. Komorę na DSB zasypuje się warstwą piasku o grubości 8-10 cm. Przepływ słupa wody nad linią piasku w komorze DSB powinien mieć wysokość minimum 15 cm (optymalnie 20-25 cm). Piasek nie powinien być w ogóle wzruszany przez przepływającą wodę. W dojrzałym DSB wzruszenie piasku może być przyczyną tragedii w zbiorniku, ponieważ w jego dolnych partiach gromadzą się toksyczne substancje (siarkowodór, który przypomina zapach zgniłych jaj). Jest to bardzo dobrze znany mechanizm z użytkowania piasku w głównych zbiornikach, gdzie często właśnie z powodu akumulacji szkodliwych związków przy często wzruszanym podłożu niektóre osoby są zmuszone z rezygnacji z takiego podłoża prowadząc akwarium na "gołym szkle". Natomiast w DSB piasek ten będzie zupełnie nieszkodliwy a wręcz będzie mieć dobroczynne działanie o ile będzie leżał na swoim miejscu zupełnie nie dotykany przez swojego akwarystę. Przed komorą DSB nie należy stosować waty filtracyjnej, ponieważ będzie ona zatrzymywać pokarm dla organizmów mieszkających w DSB. Natomiast w przypadku stosowania gąbek filtracyjnych dopuszcza się jedynie te o najgrubszej gradacji. Nad komorą DSB powinno być oświetlenie pracujące w trybie dzień / noc. Nie musi być ono mocne - wystarczy lampa o mocy 5 W.
Jaka jest wydajność DSB?
Prawidłowo zorganizowane DSB posiada bardzo dużą moc filtracyjną. Na tyle jest ona wydajna, że niekiedy można całkowicie zrezygnować z odpieniacza. Jednak najczęściej się go jednak posiada i umieszcza po komorze DSB. Zatem jak widać zastosowanie DSB całkowicie zmienia układ kolejności filtracyjnej w sumpie. Komora w sumpie przyjmująca wodę z akwarium głównego powinna być optymalnie pomniejszona, natomiast kolejna komora z DSB, powinna być maksymalnie powiększona. I dopiero w następnej kolejności powinna być umiejscowiona niewielka komora na mały odpieniacz (lub jego brak) i przegrody na niewielką ilość mediów filtracyjnych.
Start DSB...
Zaraz po wystartowaniu komory DSB należy zoptymalizować w niej przepływ wody w taki sposób, aby piasek w żadnym wypadku nie był podrywany. W pierwszych tygodniach piasek może zostać pokryty dino lub cyjano. Jest to zjawisko zupełnie normalne. Niektórzy akwaryści odsysają te glony inni czekają aż same zanikną.
Kliknij, aby przejść do opisu cyjano
Kliknij, aby przejść do opisu dino
Po uporaniu się z nimi można wprowadzić do DSB mały kawałek żywej skały z którego przenikną organizmy na piasek. Należy pamiętać aby nie umieszczać zbyt wielu skał ponieważ DSB pracuje swoją powierzchnią i nie wolno jej zastawiać. Ewentualnie można również wprowadzić także ręcznie małe dzikie asteriny, wieloszczety, drobne gatunki ślimaków kopiących i kiełże. Dobrym ruchem jest wsypanie tzw. żywego piasku (Live Sand), który jest oferowany w sklepach akwarystycznych. Jest to piasek pozyskany z morza lub oceanu i zawiera mikro życie (ale jego obecność w DSB nie jest absolutnie konieczna).
Uwaga - nie można wprowadzać do DSB żadnych ryb ani organizmów, które będą mocno kopać w piasku jak np. rozgwiazdy piaskowe, czy ślimaki Babylonia spp. Piasek może jedynie wolno i delikatnie wzruszany przed drobne organizmy. Natomiast większe zwierzęta będą zaburzać pracę DSB i podnosić piasek w górę, czego trzeba unikać. DSB podejmuje w pełni pracę filtracyjną w momencie, kiedy stanie się systemem dojrzałym. Różnie z tym bywa, ponieważ niektóre systemy DSB podejmują pracę już po czterech tygodniach a inne nawet po 6-7 miesiącach. Co ciekawe ilość lokatorów w DSB będzie poddawana ciągłym zmianom. Będą przeplatać się okresy, kiedy rządzić tam będą różne populacje gatunkowe. Czasem w przewadze będą ślimaki, innym razem wieloszczety a potem np. małe dzikie wężowidła. Jest to sytuacja całkowicie normalna. Zgodnie z prawami natury czasem do głosu będą dochodzić poszczególne gatunki ale gdy osiągnięty u nich zostanie ich szczyt populacyjny wtedy taka populacja będzie maleć a inny gatunek w tym czasie z czasem ją zastąpi by po pewnym czasie znów oddać innemu palmę pierwszeństwa.
Piasek w dojrzałym DSB powinien być z wierzchu czysty. Małe organizmy będą go w niezauważalny sposób "stale mielić" i wciągać do środka odchody i detrytus oraz jednocześnie napowietrzać złoże. Dzięki temu będzie ono pracować filtracyjnie.
Jakie są korzyści?
Korzyści, które daje DSB to poprawa jakości wody - przejrzystości i jej parametrów. Po za tym woda staje się bogata w biologię a przez to ryby są mniej podatne na niektóre choroby jak np. ospę. Poprawia się stan korali, które uzyskują mikropokarm z działalności organizmów w DSB - np. jaja czy larwy planktoniczne w toni wodnej. Złoże jest praktycznie bezobsługowe i kręci się niczym "perpetuum mobile". W wodzie bardzo szybko spadają nutrienty. Glony w akwarium głównym najczęściej ustępują gdyż zostają zagłodzone. Azotany zbliżają się do wartości zerowych i to pomimo obfitego karmienia zwierząt w akwarium.
Czy w DSB można trzymać makroglony?
Z reguły w DSB nie trzyma się makroglonów. Jednak można wprowadzić niektóre gatunki, które dodatkowo będą pochłaniać azotany i fosforany. Najlepiej aby odbyło się to bez ingerencji w piasek. Dobrą metodą może być np. przymocowanie krzaczka Codium za pomocą przyssawek do tylnej szyby lub umieszczenie glonów spaghetti - Chaetomorpha spp. w formie swobodnie unoszącej się kępy w toni wodnej.
Kliknij, aby przejść do opisu Codium spp.
Kliknij, aby przejść do opisu Chaetomorpha spp.
Jakie prace obsługowe przy DSB?
W ogóle nie dosypuje się piasku, nie wymienia się tego podłoża i nie czyści. Bocznych szyb z glonów najlepiej nie oczyszczać, ponieważ glony te również będą konsumować substancje odżywcze z wody. Ewentualnie można przecierać przednią szybę, aby mieć możliwość podglądu pracy komory. Poza tym wyczyszczenie przedniej szyby co pewien czas wzbogaci nasze DSB w pokarm dla zwierząt je obsługujących. Ostatnią kwestią jest dokarmianie zwierząt naszego DSB. Może ciężko jest w to uwierzyć ale czasami dobrze działające DSB potrafi więcej przerobić nutrientów niż jest w stanie dostarczyć akwarium główne. Wówczas należy dokarmiać organizmy z naszego DSB. Sami zaobserwujemy z czasem jak często czynność tą przeprowadzać. Można dolewać delikatnie fitoplankton, zawiesinę z pokarmu suchego (pyłu) i od czasu do czasu włożyć kawałek mrożonki lub nawet kawałek krewetki albo stynki - w szczególności kiedy w DSB będą już zamieszkiwać większe organizmy. Zwierzęta z DSB na pewno szybko się nią zajmą. Ilość organizmów w DSB może się zwiększać wraz z dokarmianiem lub zmniejszać. Najlepiej jest pilnować odpowiednio stałego poziomu tych organizmów. Natomiast nowo założone DSB początkowo należy skarmiać bardzo oszczędnie. Ten typ filtracji biologicznej nie jest zbyt popularny jednak ma swoje mocne strony.
Autor: Goldevill