Zdjęcie: Louis Roberts, akwarium z nieprzepłukanym piaskiem na dnie.
To pytanie zadaje sobie wielu akwarystów - zwłaszcza tych, którzy zamierzają uprawiać rośliny korzeniowe w zbiorniku.
W tym artykule zajmiemy się piaskiem i żwirem. Na początku trzeba sobie uzmysłowić, że z jednej strony chcemy, żeby podłoże nie zabrudzało wody a z drugiej strony chcemy również, aby było ono żyzne. Nieprzepłukane podłoże posiada różne cząstki organiczne i nieorganiczne, które są źródłem pokarmowym dla roślin ale jednocześnie wpływają na zabrudzenie wody. Powstaje zatem pewna sprzeczność. Czy można "mieć ciastko i zjeść ciastko" jednocześnie?
Główne zdjęcie tego artykułu przedstawia nam użycie piasku w akwarium słodkowodnym, który zastosował pewien akwarysta bez jakiegokolwiek płukania. Wyszedł z założenia, że skoro optycznie jest on czysty to można go niemal od razu zastosować w zbiorniku. Nie wiemy dokładnie czy był to piasek wzięty wprost z natury czy też piasek zakupiony - taki najczęściej posiada atest i jest wstępnie przebadany pod kątem pasożytów czy niektórych bakterii chorobotwórczych.
Zobacz także:
Artykuł o zastosowaniu piasku z Bałtyku w akwarium (kliknij, aby przejść)
Piasek czy żwir ze środowiska naturalnego najczęściej trzeba zdezynfekować lub wyparzyć aby pozbyć się np. przywr, które są groźne dla zwierząt akwariowych. W przypadku piasku lub żwiru kupnego nie ma takiej potrzeby wyparzania. Jednakże i w pierwszym i w drugim przypadku należy takie podłoże w kolejnym kroku przepłukać gdyż w innym przypadku wielce prawdopodobne jest otrzymanie takiej wody jak na powyższym zdjęciu.
Jak płukać podłoże?
Nie jest to jakoś bardzo skomplikowane. Wystarczy większa plastikowa miska lub nawet wiadro. Naczynie wypełniamy w 1/3 piaskiem lub żwirem a następnie podstawiamy pod kran - najlepiej w wannie i przy odkręconej wodzie spływającej do wiadra mieszamy jednocześnie żwir ręką tak długo aż woda wypływająca z wiadra będzie całkowicie przezroczysta. Zwykle trwa to kilka do dziecięciu minut. Woda nie musi być ciepła - w zupełności wystarczy zimna.
Jak sprawdzić czy podłoże zostało dobrze przepłukane?
Po wypłukaniu podłoża i ułożeniu go w akwarium i następnie ostrożnym napełnieniu zbiornika wodą może się okazać, że woda w zbiorniku nadal będzie lekko mętna. Jest to zupełnie normalne. O ile kolor będzie białawy lub szarawy to nie ma czym się przejmować. Wystarczy włączyć filtr, który wyklaruje wodę maksymalnie w jedną lub dwie doby. Gorzej jeżeli nasza woda będzie żółtawa, beżowa czy brązowa (błotnista). Wtedy jest to znak, że podłoże zostało źle wypłukane i zazwyczaj nie da się lub jest bardzo ciężko taką wodę później wyklarować, pomijając już fakt, że najprawdopodobniej będzie ona miała nie właściwy skład (będzie zbyt bogata w związki organiczne).
Czy można nie płukać podłoża?
Nie przepłukany żwir lub piasek najczęściej będzie źródłem pewnych problemów - może to być problem z glonami w dalszym etapie prowadzenia zbiornika lub problem z przezroczystością wody. Jeżeli jednak nie chcemy pozbawiać naszego żwiru związków odżywczych po to aby nasze rośliny rosły lepiej to istnieje pewne rozwiązanie. W tym celu należy ułożyć podłoże dwu warstwowo. Użyć dolnej warstwy na dnie nieprzepłukanego żwiru i nakryć go z góry żwirem przepłukanym. O ile będzie to dobrze przygotowane to w zasadzie nie powinno być później żadnych problemów a końcowy efekt będzie niemal identyczny jak w przypadku podłoża całkowicie przepłukanego. Górna warstwa przepłukanego żwiru odizoluje żwir niepłukany od słupa wody co nie doprowadzi do zabrudzenia toni wodnej. Co do proporcji - wystarczające jest np. 3-4 cm żwiru nie przepłukanego na dnie i 2-3 cm żwiru płukanego na górze. W głębszych partiach żwiru rośliny znajdą poprzez swoje korzenie żyźniejsze podłoże, które dodatkowo można jeszcze bardziej użyźnić (wprowadzić kapsułki czy pałeczki nawozowe oraz gulki GT gliniano-torfowe). Oczywiście podłoże dwuwarstwowe nie ma sensu gdy posiadamy zwierzęta kopiące w podłożu jak np. ślimaki świderki czy ryby, które kopią dołki w celu zorganizowania sobie miejsca do tarła i wychowu narybku jak np. niektóre pielęgnice amerykańskie. Naruszenie takiej dwuwarstwowej struktury podłoża spowoduje z czasem uwolnienie pyłów do słupa wody. W przypadku piasku - podłoża dwu warstwowego nie da się ułożyć, gdyż piasek w wodzie jest zbyt luźny i łatwo się miesza. W tej kwestii lepiej każdy piasek przepłukać w całości i użyźnić go kapsułkami (głęboko wciśniętymi). Zresztą należy zaznaczyć, że piasek nie jest zbyt dobrym podłożem dla roślin i ciężko jest go bezpiecznie wzbogacać kulkami GT czy kapsułkami. Nie mniej jednak istnieją rośliny wodne, które w piasku dosyć dobrze rosną jak np. nurzaniec śrubowy.