Sump (jedna z wersji).
Sump to najprościej ujmując dodatkowy zbiornik na sprzęt i media filtracyjne, który umieszcza się w szafce lub w stelażu pod akwarium głównym. Często nazywany jest zbiornikiem technicznym. Ma on szereg zalet. Większość akwarystów ceni go za wygodę w obsłudze zbiornika głównego, wysoką wydajność filtracyjną, zwiększenie ilości wody w obiegu oraz możliwość ukrycia w nim sprzętu akwarystycznego. Można go stosować zarówno w akwariach słodkowodnych jak i morskich. Jednak rozwiązanie to jest bardziej popularne w akwarystyce słonowodnej, ponieważ większych zbiorników morskich praktycznie nie da się prowadzić bez sumpa. I tutaj dochodzimy do sedna sprawy...
W jakich akwariach?
Otóż najczęściej sumpy zakłada się w zbiornikach od ok. 160-200 l. pojemności w górę. W mniejszych raczej się ich nie praktykuje, gdyż taniej jest zastosować sprzęt wewnątrz zbiornika głównego niż budować sump z całą potrzebną hydrauliką. Chodzi więc tutaj o ekonomię, ponieważ w większych litrażach sump staje się bardziej opłacalny. Oczywiście od każdej reguły bywają wyjątki dlatego niekiedy można spotkać w sprzedaży małe morskie zestawy akwariowe z dołączonym sumpem (np. 80-100 l.), jednak nie są one zbyt popularne. Poza tym jeżeli ktoś będzie mieć kaprys to również może sobie zbudować sump do mniejszego litrażu aczkolwiek zdarza się to niezwykle rzadko, gdyż taniej jest postawić mały zbiornik na sprzęcie umieszczonym wewnątrz zbiornika głównego. Zatem, gdy chcemy mieć akwarium morskie powiedzmy większe niż sto kilkadziesiąt litrów to można już myśleć o wykorzystaniu sumpa i kupić gotowe rozwiązanie w zestawie lub stawiać go własnymi siłami.
Zdjęcie: Tim Cremer, akwarium z prostym sumpem (zbiornik po prawej)
Co powinno być w sumpie?
Sump zbudowany jest według określonego schematu. Jest to akwarium, które jest przedzielone grodziami poprzez które odbywa się przepływ wody. Układa się tam media filtracyjne, których można dużo więcej zgromadzić niż w jakimkolwiek innym rozwiązaniu filtracyjnym. Jednocześnie sump mieści w sobie wszystkie sprzęty akwariowe (poza falownikami), które wtedy nie szpecą zbiornika głównego. Do sumpa wkłada się grzałkę, odpieniacz, sondę mierzącą PH (opcjonalnie), termometr i pompę obiegową, która odpowiada za pompowanie przefiltrowanej wody z powrotem do akwarium głównego. Czasami posiada on również miejsce na wodę RO, która służy do uzupełniania odparowanej wody.
Zdjęcie: Cezary Nowak, sump z hydrauliką (z kominem wewnętrznym).
Hydraulika...
Podłączenie sumpa wymaga montażu hydrauliki, poprzez którą odbywa się obieg wody. Zwykle są to rurki z PCV wraz z zaworami, które w przeważającej części montuje się w szafce akwariowej. Najczęściej taką hydraulikę kupuje się w specjalistycznym sklepie akwarystycznym, zajmującym się sprzedażą artykułów i sprzętów do akwarystyki morskiej. Można jednak znaleźć także gotowe sumpy z dołączoną hydrauliką - jednak taka opcja jest mało popularna wśród akwarystów, ponieważ sump powinien być skrojony "na miarę" do każdego akwarium natomiast gotowe zestawy często bywają niekompatybilne (rury trzeba często skracać lub wydłużać a zaplanowany fabrycznie układ zazwyczaj nie uwzględnia indywidualnych potrzeb akwarysty).
Zdjęcie: Łukasz Kubica, sump - hydraulika (z kominem zewnętrznym).
Zastosowanie sumpa z reguły wymaga ingerencji w akwarium (przeróbek), po za jednym rozwiązaniem - tzw. pudełkiem przelewowym. Jest to niestety dosyć drogie rozwiązanie. Odpowiada ono za transport wody poza akwarium.
Kliknij, aby przejść do artykułu o pudełku przelewowym
Transport wody między akwarium a sumpem
Najczęściej akwaria obsługujące sumpy mają tzw. wklejony komin wewnętrzny lub zewnętrzny. Komin wewnętrzny tworzą dwie doklejone szyby wewnątrz zbiornika w jednym z jego tylnych rogów (rzadziej po środku tylnej szyby), które są opuszczone względem krawędzi akwarium o ok. 5 cm. W takim kominie znajdują się trzy otwory. Pierwszy otwór to otwór główny, zwanym spływem. Drugi to otwór awaryjny, zwany rewizją. Natomiast trzeci jest otworem powrotu wody z sumpa. Mając komin wewnętrzny - akwarium główne musi być przewiercone w szybie dennej (tam gdzie znajduje się komin). Niektóre zbiorniki posiadają komin zewnętrzny doklejony na zewnątrz do bocznej szyby. We wszystkich tych rozwiązaniach celem jest skierowanie obiegu wody do sumpa w bezpieczny sposób uniemożliwiający zalanie domu. Z sumpa przefiltrowana woda wraca z powrotem do akwarium z rybami dzięki obiegowi, za który odpowiada pompa. W ten sposób woda sobie nieustannie krąży między dwoma zbiornikami - sumpem i akwarium głównym. Można w sumie stwierdzić w dużym uproszczeniu, że sump jest bardzo dużym „kubłem filtracyjnym” z otwartą komorą. W sumpie woda jest nie tylko filtrowana przez odpieniacz i media filtracyjne ale i ogrzewana za pomocą grzałki. Sump ma jeszcze jedną wielką zaletę. Można również wygospodarować w nim miejsce na tzw. DSB, refugium a nawet na izolatkę dla zwierząt.
Jaka pojemność sumpa?
Bardzo ważną sprawą jest dobranie odpowiedniej pojemności sumpa do akwarium głównego, ponieważ mając sump zawsze posiada się więcej wody w obiegu niż może pomieścić akwarium główne. Przykładowo można mieć np. akwarium o pojemności 300 litrów a w obiegu posiadać 420 litrów wody. W takim przypadku podczas awarii pompy obiegowej lub braku zasilania sump powinien przyjąć odpowiednią ilość wody (całą nadwyżkę obiegową), tak aby jednocześnie nie przelała się ona przez niego. W skrócie - sump powinien mieć większą pojemność niż objętość wody, która jest w stanie swobodnie spłynąć przez komin przy wyłączonych urządzeniach jak pompa obiegowa i falowniki. Co do samej pojemności sumpów bywa z tym bardzo różnie - spotyka się sumpy które stanowią 1/2 pojemności zbiornika głównego ale bywają i takie które mają ten stosunek w ilości 1/3 lub 2/3. Wszystko zależy od potrzeb akwarystów. pamiętać należy, że większe sumpy są wygodniejsze w użyciu, gdyż mieszczą więcej sprzętu i jest do nich łatwiejszy dostęp.
Jaka powinna być moc pompy obiegowej w sumpie?
Sump nie może funkcjonować bez pompy obiegowej, której praca polega na przepompowywaniu wody z sumpa do akwarium głównego (w górę). Bardzo stara już zasada mówi nam, że pompa ta powinna mieć takie parametry aby była w stanie przepompować w ciągu godziny 10 razy pojemność akwarium głównego - czyli akwarium o pojemności 300 litrów powinno mieć pompę o wydajności przepływu 3000 l/h (lub większą). Nie jest to idealny przelicznik, gdyż wiele zależy od wysokości akwarium, wysokości stelaża i rozwiązań hydraulicznych (czym więcej zagięć rur to transport szybkości wody z pompy będzie mniejszy, gdyż woda ta będzie natrafiać na oporu, które będą ją spowalniać. Zatem posiadając dodatkowo wysokie akwarium z wysoką szafką może się okazać, że pompa 3000 l/h będzie nie wystarczająca i będzie konieczność zamontowania pompy o mocy minimum 4000 l/h lub nawet 5000 /h. Ponadto korzystniej posiadać pompę o mocy nieco wyższej niż minimalne wymagania sugerują. Większość pomp dysponuje możliwością regulacji, więc uruchomienie pompy na mocy niższej niż maksymalna pozwala na zachowanie rezerwy mocy i redukuje jej zużycie. Warto także spojrzeć na specyfikację techniczną w instrukcji obsługi, żeby poznać jaki następuje spadek mocy przepływu na danych wysokościach (im większa różnica tym pompa będzie tłoczyć wodę wolniej).
Tekst: Maniek Maniek, Pawku, Tommy Aquario.