Gąbki (porifera) to typ prostych zwierząt osiadłych, tworzących kolonie. Posiadają nieregularne kształty. Ciało gąbki przypomina worek lub rurkę z otworem na górze. Zwierzęta te odżywiają się szczątkami organicznymi które są zasysane do środka wraz z wodą poprzez pory, pełniąc w ten sposób rolę biofiltrów. Z tego względu są pożądane w akwariach morskich, ponieważ oczyszczają wodę z zawiesin.

Ich kolorystyka może być różna - od białych, przez żółte i pomarańczowe, czerwone, zielone a nawet czarne. Większość gatunków żyje w ciepłych i płytkich wodach słonych, choć jest nieliczna grupa również mniej spektakularnych w wyglądzie gąbek słodkowodnych. Przeciętnie gąbki słonowodne osiągają nie więcej niż 2 cm wysokości, ale spotkać można gatunki o wysokości kilkudziesięciu centymetrów (największe okazy z głębin - nawet 2 m.).

Zdjęcie: Bartek Woloch, gąbki w akwarium morskim.

Zdjęcie: Stanisław Nowak, gąbka w akwarium morskim.

Rosną zazwyczaj w zwartej kolonii, liczącej nawet do 50 tysięcy osobników, która zwykle ma od kilkudziesięciu centymetrów do kilku metrów kwadratowych. Wszystkie gatunki gąbek są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia przemysłowe. Często są one żywymi wskaźnikami czystości wód. Poszczególne gatunki mają różne strategie rozrodcze. Istnieją gąbki, które rozmnażają się płciowo jak i bezpłciowo. Wyklute larwy żyją planktonicznie i z czasem przyczepiają się do podłoża prowadząc osiadły tryb życia. Odkryto jednak gatunki, które potrafią się przemieszczać o kilka milimetrów dziennie za pomocą specjalnych wyrostków (jednak ten typ gąbek jest marginalny). Niekiedy bywają w menu niektórych zwierząt - mięczaków, skorupiaków, szkarłupni (rozgwiazd, jeżowców itp.) czy nawet ryb. Jednak zazwyczaj są konsumowane przez specjalistów pokarmowych. Niektóre gąbki produkują biotoksyny.

Źródło: www.visitgreece.gr, sklep z naturalnymi gąbkami szlachetnymi, Kalymnos - Grecja.

Najczęściej pozyskiwaną gąbką przez człowieka jest żyjącą w Morzu Śródziemnym Euspongia officinalis (gąbka szlachetna) zwykle używana w południowych krajach Europy do higieny osobistej. Największym miejscem odłowu tych gąbek jest grecka wyspa Kalymnos na Morzu Egejskim. W północnej Europie gąbki przeznaczone do celów higienicznych czy toaletowych otrzymuje się syntetycznie. W Polsce pospolicie występującą gąbką jest Spongilla lacustris (nadecznik stawowy). Nie ma ona jednak żadnego zastosowania użytkowego.