Zdjęcia: Tomasz Rogowski, Elassoma gilberti, samiec w pełnych barwach godowych.
Zdjęcie: Tomasz Rogowski, Elassoma gilberti, samiec powoli zyskujący barwy godowe.
Zdjęcie: Tomasz Rogowski, Elassoma gilberti, samica.
Zdjęcie: Tomasz Rogowski, Elassoma gilberti, samica.
Nazwa gatunkowa: Elassoma gilberti.
Nazwa polska: okończyk Gilberta.
Występowanie geograficzne: Ameryka Północna (południowo-wschodnie rejony USA).
Wygląd: gatunek filigranowy, oczy duże, płetwa grzbietowa nieco rozciągnięta wzdłuż tylnej części grzbietu, płetwy zaokrąglone, głowa mała, pyszczek mały z położeniem górnym. Obie płcie posiadają podobną kolorystykę - ryby są jasnoszare lub jasnobeżowe w nieregularne plamki pigmentowe. Zwykle samice posiadają przezroczyste płetwy (nie zawsze), natomiast samce mają nieco plamek na płetwach. W okresie tarła samce zmieniają ubarwienie - ciemnieją. Stają się wtedy czarno-niebieskie. Niebieskiej barwy jest znacznie więcej niż u blisko spokrewnionej Elassoma evergladei.
Rozmiar: samce do 3,5 cm, samice do 2,5 cm.
Długość życia: ryby o szybkim cyklu życiowym - szybko osiągają dojrzałość i krótko żyją - około 1,5 roku w naturze w akwariach maksymalnie do 2,5-3 lat.
Typ środowiska: gęsto zarośnięte bardzo płytkie wody typu naturalnego o bardzo wolnym nurcie lub zupełnie stojące - jak strumyki, mokradła, torfowiska, bagna, natuaralne bajorka. W przyrodzie gatunek występuje znacznie rzadziej niż Elassoma evergladei.
Wymagane parametry wody: pH 6,8-7,5, wskazany dodatek garbników do wody.
Temperatura: tolerowana 16-22°C (znoszą sezonowo spadki temp. nawet do 10°C). Dla tego gatunku w akwariach z reguły nie stosuje się ogrzewania.
Zalecany minimalny litraż: 20 l. w zbiorniku jednogatunkowym (jeden harem) lub 50-60 l. w zbiorniku wielogatunkowym z innymi delikatnymi drobnymi rybami - wówczas można trzymać kilka sztuk okończyków (niewielką grupę np. 6-7 osobników).
Wystrój zbiornika: zaleca się zastosowanie korzeni na dnie. Aranżację można oprzeć o gęstą roślinność lub o wystrój korzenny (także z roślinnością) i liśćmi na dnie. Na dnie zaleca się użycie piasku, substratu lub żwiru. Mile widziane są rośliny pływające na tafli wody. Gatunek bardzo lubi przebywać wśród mchów wodnych i rogatka.
Zachowanie: samce są względem siebie agresywne - zwłaszcza w okresie tarła i walczą ze sobą o terytoria. Samiczki potrzebują w zbiorniku kryjówek. Po za okresem tarła samiczki są traktowane przez samców neutralnie. Ryby te przeznaczone są raczej do zbiorników jednogatunkowych (ewentualnie w połączeniu z innymi nieagresywnymi mikrorybkami). Należy mieć na uwadze, że rodzaj Elassoma (okończyki) nie są rybami ekspozycyjnymi i z reguły będą słabo widoczne w zbiorniku, kryjąc się wśród roślin.
Dieta: mięsożerne - jako pokarm należy stosować tylko drobne bezkręgowce w postaci żywej lub mrożonej (rozwielitka, solowiec, oczlik, lasonogi, siekana ochotka, siekana larwa komara, wodzień). Zaleca się karmienie tylko raz dziennie w małych ilościach, gdyż ryby te nie mają dużej przemiany materii. W naturze ryba się żywi głównie tzw. czarnym robakiem kalifornijskim i taki pokarm żywy głównie jest najchętniej spożywany w akwariach (konieczne jest uruchomienie hodowli lub stały dostęp np. poprzez sklep). Jednak akwaryści donoszą, że wiele egzemplarzy nie akceptuje pokarmów mrożonych. Zatem podejmując się hodowli tych ryb należy mieć zapewniony dostęp do żywej karmy.
Dymorfizm płciowy: samce większe (patrz "Rozmiar") i inaczej ubarwione w porze godowej (patrz "Wygląd"). Istnieją również różnice w zachowaniu - samce są terytorialne.
Rozmnażanie: łatwe w akwariach ale należy ryby odpowiednio przygotować. Tarło w naturze odbywa się wiosną. Aby ryby były gotowe do rozrodu należy je odpowiednio przezimować. Przez około 3 miesiące ryby należy trzymać w temperaturze 12-15°C. W tym czasie karmimy je jedynie pięć razy w tygodniu (np. trzy dni karmienia a potem jeden dzień przerwy). Wraz z rozpoczęciem wiosny należy podnosić systematycznie temperaturę i zwiększać ilość pożywienia. Jednocześnie należy cyklicznie odświeżać wodę. Do tarła dochodzi w wodzie o temperaturze 18-22°C. Preferowane pH wody to ok. 6,8-7,2. Samiec swoją gotowość do tarła okazuje zmianą ubarwienia na ciemniejsze. Tarło poprzedzają bardzo ciekawe tańce godowe samców. Samica skład ikrę wśród roślin wodnych (najlepiej mech zdrojek lub inne mchy wodne oraz rogatek) i tam je zapładnia samczyk. Ikry od jednej samicy może być nawet 50 sztuk. Rodzice nie opiekują się ani ikrą ani narybkiem (z reguły jednak nie pożerają swojego potomstwa). Wylęg z ikry następuje zwykle po dwóch lub trzech dobach. Gdy młode zaczną żerować na początku należy podawać im pierwotniaki (konieczne zorganizowanie własnej hodowli) a po około półtorej tygodnia - żywy wylęg solowca. Młode rosną bardzo szybko i z reguły nie ma problemu z ich karmieniem.
Uwagi: gatunek ten poleca się bardziej doświadczonym akwarystom. Gatunek został nazwany na cześć dr. Cartera R. Gilberta, kuratora muzeum historii naturalnej Florydy w latach 1961-1998, który wniósł ogromny wkład nad badaniem gatunków ryb zamieszkujących tereny USA.
Bardzo podobnym gatunkiem jest Elassoma Okefenokee, który ma dokładnie takie same wymagania i zachowania jak Elassoma gilberti. Podstawowa różnica objawia się w ubarwieniu godowym samców - jest znacznie jaśniejsze. Natomiast w kwestiach ubarwienia podstawowego plamki na ciele u E.Okefenokee są większe.
Elassoma Okefenokee