Zdjęcie: Filtr glonowy tradycyjny o układzie pionowym z dołączonym oświetleniem (naświetlaczami LED).

Filtr glonowy (ang. Algae Scrubber) to konstrukcja, która umożliwia kontrolowaną hodowlę glonów nitkowatych w celu pochłaniania nadmiaru składników odżywczych z wody morskiej z akwarium. Jest to typowy filtr biologiczny, którego zadaniem jest oczyszczanie wody w akwarium. Nie należy mylić go z refugium, które jest zbiornikiem do hodowli makroglonów. Filtr glonowy jest natomiast sprzętem akwariowym. Nie należy go również mylić z reaktorem glonowym, który jest sprzętem głównie do produkcji fitoplanktonu (tzw. zielonej wody), choć można zrobić z niego także rodzaj filtru glonowego o kształcie cylindrycznym, trzymając w nim makroglony - np. glony spaghetti.

Filtr glonowy jako skuteczny sposób na walkę z glonami i oczyszczanie wody

Na pewno jako akwarysta spotkałeś się z problemem nadmiernego wzrostu glonów w swoim zbiorniku. Jednym ze sposobów radzenia sobie z tym uciążliwym problemem jest zastosowanie tzw. filtru glonowego. Filozofia użytkowania tego sprzętu jest bardzo prosta. Zamiast walczyć z glonami w akwarium głównym, filtr glonowy pozwala im rosnąć na swoich panelach w sumpie. W ten sposób filtr glonowy pomaga kontrolować poziom glonów w akwarium poprzez usuwanie nadmiaru substancji odżywczych, które sprzyjają ich rozwojowi. Zasada działania tego filtra opiera się na wykorzystaniu specjalnych paneli (wkładów wielokrotnego użytku w postaci sztywnych siatek plantacyjnych). Zazwyczaj w filtrze mamy dwa takie panele. Służą one do hodowli glonów nitkowatych, które pochłaniają i przetwarzają substancje odżywcze. Dzięki temu glony nie mają szans rozwinąć się w nadmiarze w akwarium głównym a przy okazji oczyszczana jest jednocześnie woda akwariowa. Glony wyciągają z wody azotany, azotyny i fosforany a także inne substancje, którą tworzą mikro i makroelementy w akwarium. Filtr glonowy nie tylko oczyszcza wodę ale i ją klaruje (znika żółtawy jej odcień, który jest efektem nadmiaru substancji organicznych).

Inne zalety

Zalety stosowania filtrów glonowych są liczne. Dodatkowo filtr glonowy może być również wykorzystywany jako dodatkowe źródło pożywienia dla niektórych organizmów, co wpływa na zrównoważony rozwój ekosystemu w akwarium. Siatkę plantacyjną można np. włożyć do akwarium głównego i nakarmić w ten sposób salariasa.

Po za tym wielu akwarystów hoduje na panelach glonowych różnorodne małe organizmy jak i mikroorganizmy, które dodatkowo wzbogacają faunę biologiczną w całym systemie akwariowym. Filtr glonowy jest bardziej ekologiczny niż niektóre inne tradycyjne metody zwalczania glonów, które mogą wymagać użycia chemicznych środków.

Rodzaje konstrukcji

Na światowym rynku akwarystycznym ilość dostępnych konstrukcji jest tak mała, że w zasadzie można je policzyć na palcach jednej ręki. W zasadzie filtry glonowe wykonuje się z przezroczystego akrylu i dzielą się one na dwa główne typy konstrukcyjne - tradycyjny i rynnowy. Model tradycyjny to prostokątna pionowa konstrukcja przypominająca prostokątne pudełko, do którego wkłada się od góry dwa siatkowe panele do hodowli glonów. Po obu stronach tego pudełka montuje się lampy oświetleniowe - czasem filtr je posiada w swojej konstrukcji a niekiedy nie i wtedy należy je sobie dokupić i domontować do bocznych ścianek.

Zdjęcie: Filtr glonowy tradycyjny o układzie pionowym, widok z góry.

Natomiast filtr rynnowy jest filtrem o układzie poziomym z lekkim nachyleniem (najczęściej w pewnym zakresie regulacji). Woda przepływa przez niego poziomo swobodnie spływając z rynny do obiegu. Można go zamontować na krawędziach szyb sumpa. Jednak filtr rynnowy zajmuje więcej miejsca niż tradycyjny ale za to wymaga tylko jednej lampy, montowanej odgórnie. Glonowe filtry rynnowe nie posiadają lampy dołączonej na stałe i należy sobie ją dokupić. Dodatkowo większość tych konstrukcji nie posiada pompy napędzającej obieg wody, dlatego konieczne będzie także dokupienie sobie takiego sprzętu - np. w filtrze rynnowym zaleca się pompę o przepływie 300-450 l/h.

Zdjęcie: Filtr glonowy rynnowy firmy Aqua-Trend o układzie poziomym, publiczne materiały promocyjne firmy.

Obsługa i eksploatacja

Warto wspomnieć, że filtr glonowy jest stosunkowo łatwy w obsłudze i utrzymaniu. Glony w zależności od tempa wzrostu należy regularnie przycinać. Zwykle odbywa się to co ok. 4-7 dni. Glony uprawiane są na dwóch wymiennych panelach (arkuszach), które naprzemiennie co kilka dni wyciąga się z filtra i przycina (skrobakiem, nożyczkami, szpachelką). Następnie płucze się taki panel z cząstek i pozostałości glonów, po czym wkłada się go z powrotem do filtra glonowego. Taki rodzaj hodowli i systematycznego przycinania można porównać z uprawą przydomowego trawnika, który co pewien czas musi być strzyżony. Glony z reguły przycina się gdy osiągną długość 1,5-3 cm.

Zdjęcie: Lukas Kopa, widoczne na zdjęciu glony włosowate idealnie nadają się do filtra glonowego.

Ważnym faktem jest tutaj konieczność oświetlania filtra glonowego, gdyż glony rosną w filtrze przy udziale fotosyntezy, do której konieczny jest odpowiednio mocny poziom światła. Nie ma tutaj prostej recepty ile światła potrzeba - ważne aby było one mocne. W zasadzie postępuje się tutaj podobnie jak w przypadku refugium. Filtr oświetla się w nocy, gdy w akwarium głównym w tym czasie panuje ciemność. Pozwala to na rozwiązanie kwestii nadprodukcji dwutlenku węgla w porze nocnej i jednocześnie umożliwia to przekierowanie w nocy wszystkich składników odżywczych z wody akwariowej do filtra glonowego. Rankiem, gdy akwarium budzi się do życia wówczas woda jest oczyszczona z substancji organicznych i uniemożliwia to rozrost glonów w akwarium głównym.

Rozruch filtra

Najważniejsza kwestią na początku jest wyhodowanie glonów nitkowatych na panelu. Czasem może to być nieco kłopotliwe i może się okazać, że glony dobrze rosną w akwarium głównym ale nie w filtrze. Jest na to pewne rozwiązanie. W czasie gdy uruchomimy filtr glonowy dobrze jest zaciemnić na kilka dni akwarium główne nie włączając w nim oświetlenia. To spowoduje, że sztucznie zahamujemy rozrost glonów w akwarium głównym co spowoduje, że składniki odżywcze z wody będą mogły być konsumowane w większości przez nowo zawiązywaną hodowlę alg w filtrze glonowym. Na początku warto nie oświetlać filtra pełną mocą światła i traktować hodowli maksymalnym przepływem wody. Te czynniki należy zwiększać etapami. Zanim hodowla się zawiążę będzie ona wymagać delikatnego przepływu.

Zdjęcie: Aaronhome27, siatka plantacyjna (pokryta niepożądanymi sinicami).

Niektórzy akwaryści stosują inną metodę - wkładają siatkowy panel filtracyjny do akwarium głównego i gdy na nim pojawią się glony to przenoszą go wtedy do filtra glonowego. Również jest to jakieś rozwiązanie, ale należy uważać aby zwierzęta akwariowe nie utknęły lub zaczepiły się w sztywnej siatce. Wymagana jest tu wówczas systematyczna kontrola.

Wnioski

Podsumowując, filtr glonowy to przydatne narzędzie o charakterze naturalnym i nie inwazyjnym dla każdego akwarysty morskiego walczącego z problemem nadmiernego wzrostu glonów o ile zbiornik posiada sump. Filtr ten działa na zasadzie usuwania substancji odżywczych sprzyjających rozwojowi alg i pomaga utrzymać czystość wody oraz równowagę ekosystemu w naszym akwarium. Ten typ filtracji pomaga również utrzymywać stabilny poziom pH wody. Glony w filtrze w procesie fotosyntezy wzbogacają również wodę w tlen. Dzięki temu możemy cieszyć się stabilnym systemem o ile filtr glonowy jest odpowiednio dobrany i ma właściwy przepływ wody. Niestety - filtry glonowe nie są zbyt popularne a szkoda, bo są to filtry, które nie wymagają inwestowania w żadne wkłady. Nic do środka nie wsypujemy a jedynym materiałem filtracyjnym są najzwyklejsze algi, które należy jedynie systematycznie usuwać.