Nazwa gatunkowa: Tylomelania spp.
Nazwa polska / nazwa handlowa / nazwy odmian barwnych: zależna od gatunku. Ślimaki określa się zazwyczaj mianem Rabbit Snail, od wyglądu głowy, lub Poso Snail, od nazwy jeziora, z którego pochodzi przynajmniej część ślimaków dostępnych w handlu. Do najpopularniejszych należą (po kolorach ciała) żółty Yellow Rabbit (Tylomelania spp., co najmniej trzy rożne gatunki) i pomarańczowy Orange Rabbit (Tylomelania sp., ale inny gatunek niż Yellow). Nieco rzadziej trafiają się mający białe kropki White Spotted (Tylomelania patriarchalis), cały czarny Black (prawdopodobnie także Tylomelania patriarchalis) i mający drobne żółte kropki Yellow Spotted (Tylomelania towutensis). Trudno dostępne gatunki to mający duże żółte plamy Yellow Fleck (Tylomelania towutica), szaro-brązowy z wapienną otoczką na muszli Chocolate (Tylomelania perfecta), mający żółte czułki Yellow Antenna (Tylomelania gemmifera), rdzawo-brązowy Malili (Tylomelania sp.), pomarańczowy w paski Tiger (Tylomelania bakara).
Występowanie geograficzne: Jezioro Poso oraz system kilku jezior Malili. Jest to sieć strumieni, rzek i jezior połączonych wspólnie ze sobą, które są otoczone górami i lasami deszczowymi. Miejsce to znajduje się w południowo-wschodniej Indonezji, na wyspie Sulawesi.
Muszla: prawoskrętna. Barwa i wielkość różni się w zależności od gatunku. Długość od 4 do nawet 12 cm. Kolorystyka od brązowej do czarnej, może występować dodatkowe, poprzeczne ożebrowanie. Muszla Tylomelanii Chocolate (Tylomelania perfecta) posiada dodatkowo wapienną otoczkę, choć w warunkach akwariowych może być jej pozbawiona. Trafiają się też osobniki określane mianem Tylomelania sponge (różne gatunki), na których muszli rośnie żywa gąbka, która jednak ginie w warunkach akwariowych w ciągu tygodnia.
Noga: niewielka, okrągła, zaopatrzona w wieczko (operculum). Barwa zależna od gatunku (patrz wyżej).
Długość życia: 1-6 lat, przy optymalnych warunkach dłużej.
Typ środowiska: ciepłe tropikalne jezioro tektoniczne, powulkaniczne.
Wymagane parametry wody: optymalne PH 7.5-8.5. W naturze woda jest bardzo ciepła i przejrzysta oraz dobrze natleniona. Yellow i Orange uchodzą za najmniej wymagające pod względem wody. Z kolei Malili, Yellow Spot i Yellow Fleck są bardzo czułe na złą jakość wody i niskie natlenienie (zaleca się nadfiltrację).
Temperatura: 24-30°C.
Zalecany minimalny litraż: 40 l.
Zachowanie: potrafi się wspinać, mimo tego, że jego ruchy wyglądają nieco nieporadnie. Należy mieć na uwadze, że muszle są długie i należy tak zaaranżować zbiornik by muszle tych mięczaków nie miały możliwości zaklinowania się np. między kamieniami. Dobrze jest też duże kamienie kłaść bezpośrednio na szkle akwarium i dopiero później zasypywać piaskiem - zapobiegnie to zaklinowaniu się pod kamieniem. Ślimaki te lubią ryć i częściowo zakopywać się, stąd zaleca się podłoże piaszczyste. Muszla jest ciągnięta przez ślimaka po dnie, dlatego podłoża piaszczyste mogą być w ten sposób żłobione. Nie wychodzą z akwarium - chyba, że nastąpi pogorszenie się warunków w wodzie (np. za niski poziom tlenu).
Dieta: wszystkożerny - m.in. glony, detrytus, padlina, można podawać warzywa, tabletki akwariowe oraz tonące granulaty. Chętnie konsumuje rośliny akwariowe z wyjątkiem pistii, gałęzatki, anubiasów, niektórych kryptokoryn i niektórych bucephalandr. Dobrą praktyką jest sadzenie bardziej wrażliwych roślin na anubiasach co uniemożliwi ślimakom łatwe dotarcie do nich.
Rozmnażanie: łatwe, są to ślimaki rozdzielnopłciowe, jajożyworodne. Mogą być zapłodnione na zapas. Samiec zapładnia samicę, u której rozwijają się zarodki. Przychodzą na świat jako w pełni już wykształcone ślimaki, przez co osiągają dosyć duże rozmiary. Do "porodu" często dochodzi wskutek zmiany parametrów wody, stąd często małe ślimaczki pojawiają się tuż po przybyciu tylomelanii do nowego akwarium.
Uwagi: gatunki Tylomelani są endemiczne - występują tylko w jeziorach wulkanicznych wyspy Sulawesi, gdzie żyją w symbiozie z miejscowymi krwetkami (także tymi dostępnymi w akwarystyce). Krewetki masowo obsiadają ślimaka i czyszczą go. Tylomelanie to jedne z najpiękniejszych ślimaków słodkowodnych, dorównujące a nawet przewyższające kolorystyką gatunki morskie.
Zdjęcia: Krzysztof Ciecieręga
Zdjęcie: Aga Rulska, Tylomelania perfecta chocolate
Zdjęcie: Hanna Mietluk, Tylomelania perfecta chocolate
Zdjęcie: Katarzyna Sienkiewicz.
Zdjęcie: Michał Wasek
Zdjęcie: Sebastian Szulc.
Zdjęcie: Sebastian Szulc
Zdjęcie: Dariusz Parzonko, Tylomelania towutiensis
Zdjęcie: Hanna Mietluk, potomstwo Tylomelania spp.
Zdjęcie: Hanna Mietluk, Tylomelania cf. wallacei
Zdjęcie: Hanna Mietluk
Zdjęcie: Hanna Mietluk
Tekst: Dariusz Parzonko