Zdjęcie: Grzegorz Tończyk, Sphaerium sp.
Nazwa gatunkowa: Rodzaj Sphaerium grupuje w Polsce ok. 25 gatunków. W celach akwarystycznych można wykorzystywać dwa największe gatunki - Sphaerium corneum oraz Sphaerium rivicola.
Nazwa polska: Sphaerium corneum - kulkówka rogowa, gałeczka rogowa. Sphaerium rivicola - kulkówka rzeczna, gałęczka rzeczna.
Występowanie geograficzne: Europa klimatu umiarkowanego - na południu od Niemiec, Czech, Słowacji Rumunii i Węgier po północne rejony Skandynawii wraz z Północną Finlandią i Rosją. Małże te odnotowano również w Stanach Zjednoczonych w Ameryce Północnej ale nie jest to tam gatunek rodzimy.
Muszla: składa się z dwóch symetrycznych zaokrąglonych części. Posiada delikatne liniowe żłobienia, które rozchodzą się koncentrycznie od wierzchołka muszli. Ubarwienie muszli osobników dorosłych jest głównie beżowe lub brązowe natomiast u młodych jest żółte. W optymalnych warunkach długość muszli może wynosić do u Sphaerium corneum 9-13,5 mm, natomiast u Sphaerium rivicola 15-30 mm.
Ciało: jasne - zwykle białe lub biało-żółte.
Długość życia: maksymalnie do 3 lat w optymalnych warunkach. Zwykle 1-2 lata.
Typ środowiska: słodkowodny - wolno płynące wody strumieni, rzek, jezior. Występują na stanowiskach o płytkiej wodzie. Małże te cechują się bardzo wyjątkową zdolnością do wspinania się po roślinach wodnych, aby znaleźć bardziej zasobne w pokarm miejsca do żerowania.
Wymagane parametry wody: brak danych. Prawdopodobnie odpowiednia będzie woda o PH 7,0-7,5. Małże są dosyć odporne na warunki nisko tlenowe. Jednak przy większych temperaturach wody w akwarium np. podczas upałów zaleca się napowietrzanie wody.
Temperatura: optymalnie 16-22°C. W naturze małże te wytrzymują dosyć dobrze znacznie niższe temperatury.
Zalecany minimalny litraż: 50 l. dla kilku osobników.
Zachowanie: mięczaki te przemieszczają się w bardzo ograniczonym zakresie za pomocą nogi. Zwierzęta te rozchylają muszlę w celu pobierania pokarmu, który odfiltrowują z wody. Należy zapewnić im spokój - inne zwierzęta nie powinny ich naruszać, gdyż będzie to doprowadzać do tego, że małże będą cały czas zamknięte i najpewniej umrą z głodu. Jako towarzystwo należy dobrać im ryby, które żyją np. w toni wodnej lub przy powierzchni (nie przebywając przy dnie). Małże te wymagają miękkiego dna aby swobodnie się przemieszczać i w razie konieczności się zakopać. W akwarium znajdą sobie odpowiednie miejsce z właściwym prądem wody, który powinien być jednak delikatny. Gatunek Sphaerium corneum wspina się po sztywnych roślinach wodnych typu nurzaniec. Natomiast Sphaerium rivicola woli zagrzebywać się w mule. Na dnie nie należy ustawiać zbyt wielu przeszkód (drewno, dekoracje rośliny, kamienie), gdyż będą uniemożliwiać im swobodne poruszanie. Małże powinny być przynajmniej częściowo osadzone w podłożu z otworem skierowanym do góry.
Dieta: karmienie w zbiorniku akwariowym jest dosyć problematyczne. Małże odfiltrowują pokarm z wody: pierwotniaki, fitoplankton, glony - np. Euglenophyta spp. (odpowiedzialne za zielony zakwit wody), także pył organiczny. W akwariach można podawać im pokarm w postaci zawiesiny (pokarm suchy starty na proch i wymieszany z wodą - np. spirulina, roztarte pokarmy sztuczne itp.). Należy wkraplać je pipetą w okolice małża w odległości kilku centymetrów od niego tak aby nie zdążył się on zamknąć (fluid wkrapla się w taki sposób aby płynął z prądem wody w kierunku małża). Karmienie powinno odbywać się kilka razy dziennie o równych odstępach czasowych.
Rozmnażanie: brak danych.
Uwagi: różne gatunki Sphaerium sp. tworzą rodzinę sphaeridae. Czasem gatunki te optycznie prawie nie różniące się od siebie i są duże problemy w ich identyfikacji. Sphaerium corneum jest najpospolitszy gatunkiem z tej rodziny.