Zdjęcie: Dragon187, Astacus astacus, osobnik o domnującym zabarwieniu brązowym, CC BY-SA 3.0

Nazwa gatunkowa: Astacus astacus.

Nazwa polska / nazwa handlowa / nazwy odmian barwnych: rak szlachetny. Rzadziej spotkać można również inne nazwy - rak rzeczny, rak szewc.

Występowanie geograficzne: pierwotnie w Europie, w tym na terenie Polski. Obecnie gatunek ginący z powodu zanieczyszczenia wód i rozprzestrzeniania sie innych inwazyjnych gatunków raków. 

Zobacz także:

Artykuł o rakach żyjących w Polsce (kliknij aby przejść)

Wygląd: masywny, szczypce dość krótkie od spodu czerwonawe, podobnie jak końcówka odwłoka. Pancerz oliwkowy, brązowy lub czarny (często opalizujący błękitem). Czułka są krótkie a pancerz głowotułowia jest gładki.

Zdjęcie: Parc naturel régional des Vosges du Nord, Astacus astacus, osobnik o zabarwieniu oliwkowym, CC BY-SA 3.0

Rozmiar: do 20 cm.

Długość życia: do 25 lat.

Typ środowiska: słodkie wody w przejrzyście czystych jeziorach, strumieniach i rzekach z piaszczystym lub żwirowym podłożem. Raki te unikają stanowisk mulistych oraz bagnistych.

Wymagane parametry wody: woda musi być bardzo dobrej jakości, bez żadnych zanieczyszczeń chemicznych i komunalnych, w tym zanieczyszczeń z nawozów rolniczych. Uważa się, że również działalność rolnicza spowodowała znaczne ograniczenie populacji tego gatunku. Stąd najczęściej spotkać go można w rezerwatach lub parkach narodowych, gdzie skutki nawożenia upraw nie są odczuwane.

Temperatura: optymalna w okresie letnim 18-21°C. Aktywny także w nieco niższych temperaturach zwłaszcza wiosną i jesienią.

Zalecany minimalny litraż: brak danych (raki te nie są trzymane w akwariach).

Zachowanie: w naturze prowadzi nocny tryb życia, dzień spędza zazwyczaj w bezruchu w obranej przez siebie kryjówce. Żeruje po zmroku.

Dieta: wszystkożerne z przewagą pokarmów roślinnych (80% roślinnego i 20% zwierzęcego). Zjada roślinność wodną: moczarkę, rogatka, ramienicę, rdest wodny, różnego rodzaju glony (nitkowate, wstęgowate itp.) a także niektóre słodkie owoce wpadające do zbiorników wodnych z drzew blisko rosnących. Z pokarmów mięsnych larwy wodne, małe organizmy wodne jak małżoraczki, chruściki, mięczaki oraz padlinę - np. ryby.

Dymorfizm płciowy: samce posiadają większe szczypce, natomiast samice mają szerszy odwłok.

Rozmnażanie: samice dojrzewają płciowo w trzecim roku życia, samce w czwartym. Okres godowy trwa od połowy października do połowy listopada. Tarło odbywa się w głębszych partiach wody i jest ono dosyć brutalne tak jak u większości raków. Samiec chwyta samicę za jej szczypce i rzuca ją na grzbiet. W trakcie tej czynności może nawet odciąć jej niektóre odnóża. Kopulacja trwa nawet kilka godzin. Zapłodnione jaja w ilości od ok. 60-200 szt. są trzymane pod odwłokiem samicy aż do wiosny kiedy to wykluwają się z nich młode raczki o wielkości 8-10 mm.

Uwaga: jest to gatunek objęty ochroną gatunkową w Polsce. Nie wolno odławiać go ze środowiska naturalnego. Dawniej był poławiany w Polsce konsumpcyjnie ze względu na smaczne i delikatne mięso.

Tekst: Tommy Aquario