Aby zrozumieć jak przebiega obieg azotu w akwarium warto najpierw zajrzeć do artykułu poniżej:
Kilknij, aby przejść do artykułu o dojrzewaniu zbiornika
Większość przypadków kiedy w zbiornikach akwariowych następuje nadmiar azotanów (NO3) jest związana z nieprawidłowym procesem przebiegu dojrzewania w zbiorniku lub nie właściwie działającą filtracją. Innymi przyczynami mogą być również (w znacznie mniejszym stopniu) przekarmianie zwierząt (pokarmy akwariowe zawierają dosyć dużą zawartość azotu), przerybienie (odchody ryb również zawierają duże ilości azotu), nie wykonywanie podmian wody (wówczas azotany się kumulują w wodzie akwariowej, gdyż nie są one rozcieńczane świeżą wodą) i stosowanie zbyt dużych dawek nawozu azotowego (np. nawozy macro).
Zawartość azotanów można zmierzyć testami akwarystycznymi - paskowymi lub kropelkowymi (dokładniejsze). Uznaje się powszechnie, że dla wrażliwych gatunków ryb ich wartość nie powinna przekraczać 10 mg/l, gatunki bardziej odporne znoszą wartości nawet ok. 50 mg/l, natomiast wartość ok 100 mg/l jest już bardzo szkodliwa dla większości gatunków. Ryby zatrute azotanami są niespokojne, tracą chęć do prokreacji, niekiedy występują u nich problemy z apetytem, mają obniżona odporność i zatrzymaniu ulega ich wzrost. W przypadku stwierdzenia zbyt wysokich poziomów azotanów w zbiorniku należy najpierw zareagować podmianą wody (nawet 30%) i sprawdzić filtrację (czy działa właściwie). Niektóre osoby stosują wkłady do filtrów, które pochłaniają azotany. Zwykle są one w formie sypkiej (granulat, pałeczki itp.) i działają tylko przez określony okres (np. 3-4 tygodnie). Jednak najlepszą receptą na niskie zawartości azotanów w zbiorniku jest prawidłowy proces dojrzewania wody akwariowej, odpowiednio dobrany, wydajny filtr, niezbyt duża obsada ryb i odpowiednia ilość masy roślinnej (która znakomicie konsumuje azotany).