Nazwa gatunkowa: Unio spp.
Nazwa polska / nazwa handlowa / nazwy odmian barwnych: skójka. W Polsce występują Unio pictorum - skójka malarska, Unio crassus - skójka gruboskorupowa, Unio tumidus - skójka zaostrzona.
Występowanie geograficzne:
Unio pictorum - cała Europa
Unio crassus - Europa (zagrożony wyginięciem).
Unio tumidus - cała Europa oraz tereny za Uralem (w Polsce pospolity).
Muszla: składa się z dwóch symetrycznych części w kolorze ciemnobrązowym lub ciemnooliwkowym (może przechodzić w kolor brudnej żółci). Posiada liniowe żłobienia, które rozchodzą się koncentrycznie od wierzchołka muszli.
Unio pictorum - wielkość do 10 cm, muszla owalna wydłużona
Unio crassus - wielkość do 7,2 cm, muszla o kształcie owalnym - lekko kwadratowatym, grubościenna i masywna
Unio tumidus - wielkość do 10 cm, muszla jajowata.
Ciało: jasne.
Długość życia: wszystkie gatunki żyją w przedziale 8-15 lat.
Typ środowiska: słodkowodny - rzeki i jeziora o dnie mulistym lub mulisto-piaszczystym, głównie w płytkiej wodzie do około 3 m.
Wymagane parametry wody: gatunki bardzo wrażliwe na skokowe zmiany parametrów wody. Należy je aklimatyzować kropelkowo. Ponadto małże te są bardzo wrażliwe na preparaty, leki, nawozy i wszelką chemię akwariową. Wymagają dobrej jakości wody.
Temperatura: optymalnie 10-26°C. W naturze wszystkie gatunki znoszą szerszy zakres temperaturowy.
Zalecany minimalny litraż: 100 l. na jednego osobnika.
Zachowanie: Unio spp. to mięczaki, które potrafią się przemieszczać w bardzo ograniczonym zakresie za pomocą nogi. Na dnie mulistym lub piaszczystym widać wówczas ślad w postaci liniowego złobienia. Zwykle są to krótkie odcinki od kilkudziesięciu centymetrów do dwóch metrów. Potrafią się zagrzebywać w podłożu. Zwierzęta te rozchylają muszlę w celu pobierania pokarmu, który odfiltrowują z wody. Należy zapewnić im spokój - inne zwierzęta nie powinny ich naruszać, gdyż będzie to doprowadzać do tego, że będą cały czas zamknięte i najpewniej umrą z głodu. Jako towarzystwo należy dobrać im ryby, które żyją np. w toni wodnej lub przy powierzchni (nie przebywając przy dnie). Małże te wymagają miękkiego dna aby swobodnie się przemieszczać (mają trudności z chodzeniem po kamieniach). W akwarium znajdą sobie odpowiednie miejsce z właściwym prądem wody. Na dnie nie należy ustawiać zbyt wielu przeszkód (drewno, dekoracje rośliny, kamienie), gdyż będą uniemożliwiać im swobodne poruszanie. Małże powinny być przynajmniej częściowo osadzone w podłożu z otworem skierowanym do góry.
Dieta: Unio spp. to mięczaki filtrujące, których karmienie w zbiorniku akwariowym jest dosyć problematyczne. Małże odfiltrowują pokarm z wody: pierwotniaki, glony - np. Euglenophyta spp. (odpowiedzialne za zielony zakwit wody), bardzo drobny zooplankton oraz pył organiczny. W akwariach można podawać im pokarm w postaci zawiesiny (pokarm suchy starty na proch i wymieszany z wodą - np. spirulina, roztarte pokarmy sztuczne itp.). Należy wkraplać je pipetą w okolice małża w odległości kilku centymetrów od niego tak aby nie zdążył się on zamknąć (fluid wkrapla się w taki sposób aby płynął z prądem wody w kierunku małża). Karmienie powinno odbywać się kilka razy dziennie o równych odstępach czasowych.
Rozmnażanie: nie możliwe w akwariach amatorskich. Dojrzałość płciową osiągają osobniki o długości muszli wynoszącej ok. 3 cm. Rodzaj Unio spp. jest rozdzielnopłciowy, natomiast dymorfizm płciowy jest raczej niezauważalny (większe samice mogą mieć bardziej pękate muszle). Samce wypuszczają plemniki do toni wodnej. Samice zasysają je do płatów zewnętrznych skrzeli, gdzie znajdują się jaja, które są tam zapładniane. Następnie wyklute larwy (glochidia) są inkubowane w skrzelach samicy przez kilka miesięcy po czym są wystrzykiwane wraz ze strumieniem wody - tak jak przedstawia to poniższa fotografia.
Zdjęcie: Tomasz Wilk (fotografia wykonana w nocy w rzece Nida).
Jest to bardzo rzadko obserwowany i niezwykły sposób rozrodu. Skójki w ten sposób wyrzucają swoje larwy (glochidia) do wody. Spadające krople wabią ryby, które podpływając nieświadomie zasysają glochidia przez swoje skrzela, gdzie następnie larwy te się przyczepiają i otaczają cystą (może to się odbywać także na płetwach czy nozdrzach ryb). Larwy małża de facto pasożytują na rybach przez następnych kilka tygodni. Po tym okresie cysta pęka a młode małże opadają na dno i odtąd żyją na dnie stopniowo przekształcając się w dorosłe osobniki.
Uwagi: Unio crassus w Polsce jest niezwykle rzadki i objęty ochroną gatunkową.