Zdjęcie: Jędrzej Kozłowski, martwy bojownik, który wyskoczył ze zbiornika (pozbawionego pokrywy).
W innym artykule napisaliśmy, że kwestia zastosowania pokrywy akwariowej jest sprawą czysto indywidualną. Jednak od tej reguły jest pewien wyjątek. Wszystko zależeć może od tego, jakie zwierzęta i rośliny zamierzamy trzymać w zbiorniku.
Przykładowo - rośliny pływające bardzo źle rosną w przykrytych akwariach i najczęściej marnieją. Odpowiedzialna za to jest bardzo wysoka wilgotność nad taflą wody i skraplająca się, kapiąca ciepła woda. Rośliny takie jak Limnobium, Pistia, Salwinia itp. nie tolerują takich warunków i ich uprawa w akwariach przykrytych zwykle jest dla nich wyrokiem śmierci.
Zdjęcie: Andrzej Ostrowski, aranżacja z roślinami pływającymi, wystająca ponad akwarium. Nie do zrobienia w akwarium z pokrywą.
Z drugiej strony mamy zwierzęta, które jakiejś formy pokrywy wymagają. Są to np. z natury skoczne gatunki ryb. Są to również kraby mangrowe, które notorycznie wychodzą ze zbiornika akwariowego i bez odpowiedniej bariery na górze akwarium będą systematycznie znajdowane martwe na podłodze. Do takich zwierząt należą również niektóre gatunki ślimaków wodnych, które również mogą odbywać wycieczki poza zbiornik akwariowy co również może się dla nich skończyć tragicznie.
Czasami takie ucieczki mogą być skutkiem nieodpowiedniego składu wody (nieodpowiednimi parametrami). Niekiedy może to być związane ze sposobem rozrodu - pewne gatunki ślimaków składają swoje jaja na gałęziach drzew, które znajdują się powyżej lustra wody (np. ampularie). Często niektóre gatunki zwierząt mogą być przystosowane do krótkotrwałego pozostawania bez wody, jak np. pewne zwierzęta zamieszkujące mangrowce, które mogą na pewien czas wdrapywać się na korzenie lub zostać odsłonięte w trakcie odpływu. W akwariach jednak taka wędrówka na powierzchnię może się okazać dla zwierzęcia biletem tylko w jedną stronę.
Podobnie rzecz się ma w przypadku kwestii wyskakiwania ryb ze zbiornika. Są gatunki, które aktywnie polują na owady np. latające nad taflą wody i czasem w pogoni za insektami takie ryby mogą dokonać energicznego skoku w ich kierunku. Taki skok nad lustrem wody w akwarium może się dla nich okazać skokiem ostatnim...
Wyskakiwaniu ryb z akwarium zapobiega w dużym stopniu oświetlenie nocne. W tym celu najlepiej użyć specjalnej dedykowanej lampki z diodą niebieską o mocy 0,5 lub 1 W. Takie światło nawet jeżli świeci punktowo w zbiorniku stanowi orientacyjny punkt odniesienia dla każdej ryby, która jednocześnie widzi gdzie jest granica lustra wody. Tego typu oświetlenie ma sens o ile świeci bardzo słabo, imitując światło księżyca i jednocześnie umożliwia nocny odpoczynek zwierzętom w zbiorniku, nie stymulując przy tym roślin podczas pory nocnej do fotosyntezy.
Istnieją też przypadki związane z nieodpowiednim doborem gatunków ryb w zbiornikach towarzyskich. Ryby notorycznie nękane przez inne osobniki podczas przeganiania mogą również podjąć próbę wyskoczenia ze zbiornika akwariowego. Może się to nawet odbywać w obrębie tylko jednego gatunku, kiedy ryby haremowe są np. trzymane w parach lub z przewagą samców. Wówczas dochodzi wtedy do gnębienia słabszych osobników przez ryby dominujące. Oczywiście w takich sytuacjach najpierw należy dokonać korekty obsady ale często należy również pomyśleć nad jakąś barierą nad powierzchnią wody - np. jakimś rodzajem pokrywy akwariowej.
Pokrywa z tworzywa ABS.
Wyskakiwanie ryb z akwarium nie tylko może być związane ze źle dobraną obsadą ale również z innymi czynnikami stresogennymi dla mieszkańców akwarium. Nagłe włączanie lub wyłączanie oświetlenia, stukanie w szyby akwarium przez dzieci, obecność innych zwierząt takich jak psy czy koty a nawet złe umiejscowienie zbiornika - w miejscu przechodnim lub blisko trzaskających drzwi bywa przyczyną wyskoków. Często samo przechodzenie domowników tuż przy przedniej szybie może być czynnikiem stale płoszącym ryby w zbiorniku. Należy wyeliminować te szkodliwe czynniki po to właśnie aby nie stymulować zestresowanych ryb do wyskakiwania ze zbiornika.
Pokrywa aluminiowa (ogólnie dostępne materiały reklamowe firmy Aquael)
Niestety pokrywa nie jest idealnym rozwiązaniem w przypadku ryb skłonnych do wyskakiwania ze zbiornika. Co prawda powstrzyma rybę przed wyskoczeniem z akwarium ale często ryba będzie mieć rany lub inne uszkodzenia związane z uderzeniem w pokrywę. Jednak plusem jest tutaj to, że jednak ryba ta prawdopodobnie nie zginie a to czekałoby ją gdyby znalazła się poza zbiornikiem. Rozwiązaniem dla tego typu problemu jest tzw. korona akwariowa. Korona - jest to jeden z najdroższych typów pokryw akwariowych. Zwykle wykonują je sklepy akwarystyczne pod konkretne zamówienie. Najczęściej korony stosuje się w akwariach morskich ale nie ma przeszkód by wykorzystać taką koronę także w zbiorniku słodkowodnym. Na portalu jest osobny artykuł poświęcony tym pokrywom - Kliknij tutaj, aby przejść do tego artykułu
W koronie zazwyczaj montuje się barierę z elastycznej siatki (może też być umocowana w skrzynce). Elastyczne siatki o małych oczkach nie powodują uszkodzeń ciała ryb przy próbach wyskoczenia tak jak ma to miejsce w przypadku twardych pokryw ze szkła, pleksi, plastiku czy ABSu. Odradza się stosowanie siatek sztywnych, które w połączeniu ze zbyt dużymi oczkami mogą spowodować rany cięte u ryb a nawet ich zakleszczenie w siatce.
Natomiast w przypadku typowych uciekinierów, którzy nie wyskakują energicznie z akwarium (kraby, ślimaki itp.) to typowe pokrywy mogą być bardzo dobrym rozwiązaniem. Należy jedynie zadbać o zabezpieczenie otworów na kable aby zwierzęta te nie zdołały się przecisnąć, gdyż są one bardzo sprytne i potrafią się czasem przeciskać nawet przez mniejsze od siebie otwory.
Zdjęcie: Jędrzej Kozłowski, pokrywa ze szkła
Uwaga szyby nakrywowej z pleksi czy ze szkła nie da się szczelnie dopasować do górnego otworu zbiornika. Zawsze pozostaną jakieś szczeliny tak jak obrazuje to powyższe zdjęcie. Tego typu przykrycia nie są więc skuteczną barierą dla akwariowych uciekinierów. Lepszym rozwiązaniem będzie tu zastosowanie pokrywy z zabezpieczonymi otworami przelotowymi.
Pamiętajmy, że posiadając pokrywę nie będziemy znajdować martwych zwierząt na podłodze. Nie oznacza to, że nie będą one próbować wyskakiwać. Jednak w takim przypadku ryba nie straci życia a co najwyżej będzie mieć otarcia lub raczej niewielkie rany na ciele, z których jednak będzie można ją wyleczyć.