Zdjęcie: Jarosław Grubecki
Nazwa gatunkowa: Pterophyllum scalare.
Nazwa polska / nazwa handlowa / nazwy odmian barwnych: potocznie nazywany Skalarem, prawidłowa nazwa - Żaglowiec Skalar. Na rynku dostępnych jest kilkanaście odmian barwnych.
Występowanie geograficzne: tereny Ameryki Południowej w dorzeczu Amazonki (Brazylia, Kolumbia, Wenezuela, Peru, Gujana, Surinam)
Wygląd: dzikie osobniki są barwy srebrzysto-zielonej lub oliwkowej, posiadają one dwa pionowe ciemne pasy, nachodzące na płetwę odbytową i grzbietową, oraz jeden biegnący na głowie. Mają one duży potencjał do modyfikacji płetw oraz ubarwienia, co zostało wykorzystane przez hodowców do tworzenia nowym kolorystycznych odmian (np. skalar perłowy, czarny, niebieski, złoty, marmurkowy, biały, nakrapiany, księżycowy, koi i wiele innych). Wyhodowaną również formę o weloniastych płetwach. Szczególnie atrakcyjne jest zestawianie ze sobą kilku różnie ubarwionych osobników, wóczas łatwo można rozpoznać konkretne egzemplarze i nawet nadać im imiona, co praktykuje spora liczba akwarystów.
Rozmiar: do 15 cm długości oraz do 22 cm wysokości.
Długość życia: maksymalnie 10-15 lat.
Typ środowiska: obszary bagienne i zalewowe z dużą, gęstą roślinnością. Zazwyczaj ryby te występują w płytkich wodach o głębokości około 1 metra.
Wymagane parametry wody: odmiany akwariowe pH 6-7,4. Forma dzika oraz blisko spokrewniona z dzikimi rodzicami (F1, F2) - pH 5,8-6,9.
Temperatura: tolerowana 24-30°C, zalecana 26-28°C.
Zalecany minimalny litraż: 240 l. Z uwagi na dużą wysokość ryb, która jest osiągana u dorosłych osobników zaleca się zbiorniki o wysokości minimum 50 cm.
Zachowanie: towarzyskie - są rybami z natury społecznymi, tworzą między sobą hierarchie, dobrze czują się w swoim towarzystwie. Dobierają się w trwałe pary. W zbyt małych zbiornikach i zbyt małych grupach para dominująca może nie tolerować innych osobników, dokuczając im i stale przeganiając co zazwyczaj powoduje, że zdominowane osobniki przestają żerować i przebywają zestresowane w jednym kącie zbiornika. Z tego względu zaleca się trzymanie jednej pary w minimum 240 litrach lub co najmniej grupę minimum 5-6 osobników. Dwie dobrane pary muszą mieć dostatecznie dużo miejsca w akwarium (wówczas zaleca się zbiornik o długości minimum 150 cm). Natomiast nie zaleca się trzymania Skalarów z małymi rybami (Gupiki Endlera, Neony Innesa, Bystrzyki Amandy, Danio perłowe itp.), które ze względu na swoje małe rozmiary z czasem mogą zostać pokarmem dla tych Żaglowców.
Dymorfizm płciowy: płeć skalara jest bardzo trudna do rozróżnienia. Najpewniej można ją rozpoznać podczas tarła na podstawie brodawki płciowej (pokładełka). U samic jest ona w kształcie walca, natomiast u samców krótka i ostra, bardziej przypominająca stożek.
Rozmnażanie: tarło trwa zwykle 1-2 godziny. Przy pomocy pokładełka samica przykleja ikrę np. do dużego liścia. Podążający za nią samiec zapładnia jajeczka. W dobrych warunkach dobrana para skalarów wyciera się co 4-5 tygodni. Rodzice następnie wspólnie opiekują się ikrą i odganiają wszelkie inne ryby, które znajdą się w jej okolicy. Po wykluciu narybku w dalszym ciągu rodzice zajmują się maluchami. Jeżeli młode rybki odpłyną zbyt daleko od rodziców, wówczas są brane przez nich do pyszczka i z powrotem umieszczane w miejscu wyznaczonym do opieki.
Uwagi: jest to gatunek bardzo charakterystyczny i większość osób nie mająca związku z akwarystyką rozpoznaje te ryby. Decyduje o tym specyficzny wygląd - ryby mają kształt trójkątnego żagla (stąd ich nazwa).
Zdjęcie: Anita Hojda.
Zdjęcie: Monika Darewska.
Zdjęcie: Katarzyna Sienkiewicz
Zdjęcie: Katarzyna Sienkiewicz
Zdjęcie: Sylwia Wyrzykowska.
Zdjęcie: Lena Cipriano, odmiana czarny marmurek.
Zdjęcie: Monika Małkiewicz
Zdjęcie: Monika Małkiewicz
Zdjęcie: Amanda Coleman, odmiana o weloniastych płetwach.
Tekst: Karol Skalski