Zdjęcie: J Darren Lofthouse, Sepia bandensis, Filipiny.
Nazwa gatunkowa: Sepia bandensis.
Nazwa polska: mątwa karłowata. Jest to jedna z bardziej popularnych w akwarystyce i szeroko rozpowszechnionych w środowisku naturalnym mątw tropikalnych.
Występowanie geograficzne: Zachodni Pacyfik (wody Indonezji, Malezji, Filipin, Tajlandii, północnej Australii, Wysp Marschalla).
Wygląd: trudno precyzyjnie wskazać ubarwienie, ponieważ jest ono zmienne, mątwa potrafi dostosować je do otoczenia jak i zmienić je w ciągu sekundy okazując swój nastrój. Korpus (płaszcz) ma kolor jasnobrązowy lub zielonożółty, z białymi plamami na głowie i krótkimi białymi kratami na grzbiecie. Płetwy, jasnego koloru, mają rzędy małych fluorescencyjnych niebieskich plam. Faktura ciała jest szorstka z wypustkami i frędzelkami ale mątwa ta potrafi również szybko wygładzić swoja powłokę ciała.
Sepia bandensis
Rozmiar: w naturze samce do 7 cm, samice do 7,5 cm (długość płaszcza).
Długość życia: do 12 miesięcy.
Typ środowiska: w większości w pełnosłonych płytkich wodach przybrzeżnych w okolicach dna na glonowiskach, w środowiskach skalnych i typowo piaszczystych, rzadziej na rafach koralowych.
Wystrój zbiornika: piasek na dnie (czasem mątwy mogą w nim kopać - jest to naturalne ich zachowanie), skałki - raczej duże i ciężkie, aby mątwa nie była w stanie ich podnieść i rzucić. Akwarium powinno być szczelnie przykryte - np. elastyczną siatką, gdyż mątwy potrafią wyskoczyć ze zbiornika. Preferują światło umiarkowane lub słabe stłumione. W słabszym świetle są bardziej śmiałe i odważne. Nurt wody umiarkowany.
Wymagane parametry wody: zalecane KH 7-12, pH 8.0-8.4, zasolenie ok. 34-36‰, zaleca się niemal zerowe wartości azotanów i fosforanów. Wymagana filtracja przy udziale węgla aktywowanego i / lub innych pochłaniaczy.
Temperatura: w naturze 24-27°C.
Zalecany minimalny litraż: tylko w akwariach jednogatunkowych - min. 160 l. dla jednego osobnika lub 300 l. dla 2-3 egzemplarzy. Przy hodowli większej liczby sztuk należy przeznaczyć min. 160 l. dla każdego następnego osobnika.
Zachowanie: w naturze ryby te spotykane raczej pojedynczo ale przy odpowiedniej aranżacji z wieloma kryjówkami, jaskiniami i wydzielonymi strefami można trzymać większą liczbę osobników. Jednak paradoksalnie przy większym zagęszczeniu mątwy te będą mniej widoczne niż w układzie jednego lub dwóch osobników w akwarium, gdyż słabsze osobniki będą wówczas częściej przebywać w ukryciu. Nie zaleca się trzymania wspólnie z tymi mątwami ryb, skorupiaków i innych mięczaków, gdyż mątwy będą starały się na nie polować i je skonsumować. W przypadku większych ryb - to one będą zagrożeniem dla delikatnych tkanek mątwy, które łatwo mogą być uszkadzane. Mątwy te są bardziej aktywne po zmroku i w nocy ale można je przyzwyczaić do aktywności podczas dnia modelując odpowiednio poziom światła. Przy zbyt mocnym świetle zwierzęta te mogą przeczekać w ukryciu aż do zmroku gdy czują się pewniej. Nie należy łączyć tych zwierząt z koralowcami, które mogą być przez nie stale skubane i chwytane jako przedmiot do zabawy.
Dieta: mięsożerne - małe ryby, mięczaki (ślimaki, małże), mięso głowonogów, stynka, drobne kawałki filetów rybnych - np. dorsz, morszczuk, flądra, mintaj, krewetki mrożone lub żywe np. atlantyckie, Małe egzemplarze skonsumują dorosłego solowca, lasonogi, kryla. pokarm suchy jest pobierany niechętnie lub zazwyczaj wogóle. Przy nieodpowiedniej diecie lub braku pokarmu mątwy te walczą ze sobą o pokarm a nawet może dochodzić u nich do kanibalizmu. Uwaga - podczas karmienia mątwy te strasznie śmiecą, masakrując rozdrabniany pokarm. Nie zjedzone resztki należy odłowić - z tego względu wymagana jest bardzo silna i wydajna filtracja.
Dymorfizm płciowy: prawie niemożliwy do oznaczenia - dorosły samiec nieznacznie mniejszy i smuklejszy, podniecony ma bardziej wyraźne kolory i wzory od samicy.
Rozmnażanie: samica z samcem łatwo dobierają się w pary na okres rozrodu - ma to miejsce w czwartym lub piątym miesiącu ich życia. Jeżeli samców jest więcej niż samic wówczas rozpoczynają się boje o samice. Dominujący samiec ma pierwszeństwo do kopulacji. W trakcie aktu, który trwa zazwyczaj kilkanaście do kilkudziesięciu sekund osobniki stykają się ze sobą a samiec chwyta pewnie samicę. Wówczas umieszcza on spermatofor z nasieniem w torebce płciowej samicy. Ciemne jaja w ilości ok. 250 szt. wyglądają jak owoce winogrona i samica już po zapłodnieniu składa je na skale lub innej twardej powierzchni. Młode wykluwają się po 4 tygodniach i mają ok. 5 mm długości. W ostatniej fazie tuż przed wykluciem jaja są na tyle przezroczyste, że widać małe mątwy z woreczkiem żółtkowym w jajku. Młode żerują dopiero po kilku następnych dniach. Można podawać im wylęg solowca. Rozród w warunkach akwariowych nie jest trudny i może być dobrym zabiegiem przedłużającym hodowlę zwierząt o krótkim cyklu życiowym. Niektóre sklepy akwarystyczne oferują w sprzedaży jajka tego gatunku. Paradoksalnie przeprowadzenie wylęgu w swoim akwarium jest prostsze niż aklimatyzacja dorosłego osobnika. Ponadto dorosłe egzemplarze zwykle nie przeżywają podróży, gdyż zestresowane wypuszczają atrament do wody, który następnie je zatruwa.
Uwagi: Ze względu na stopień trudności hodowli zwierzęta te nie są polecane początkującym akwarystom. Osobniki dosyć ciężko się aklimatyzują i żyją dosyć krótko. Pod koniec życia stopniowo umierają - powoli marnieją, opadają z sił, stają się apatyczne i mało ruchliwe. Jest to normalny proces ale w przyrodzie raczej niespotykany, gdyż takie osobniki wówczas stają się pokarmem dla innych zwierząt.