Zdjęcie: Artur Szpalek
Nazwa gatunkowa: Theodoxus fluviatilis.
Nazwa polska / nazwa handlowa / nazwy odmian barwnych: Rozdepka rzeczna.
Występowanie geograficzne: obecny w całej Europie z wyjątkiem obszarów górzystych i wyżynnych - np. nie występuje w Alpach czy w wyżynnych Czechach. Zamiera na terenie Niemiec. Jednak dobrze sobie radzi w krajach nizinnych, mniej uprzemysłowionych o mniejszym zniszczeniu środowiska naturalnego - jak Polska, Białoruś, Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina i Zachodnia Rosja. Także występuje na bliskim wschodzie w Turcji i Iranie.
Muszla: do 1,3 cm (populacje słodkowodne) i 0,9 cm populacje z estuariów (wód słonawych). Muszla jest zwykle bardzo kolorowa i wzorzysta. Wzory mogą się układać w kontrastującą szachownicę, mozaikę, formę nakrapianą, ale także w cienkie linie. Muszla może mieć kolor żółty, kremowy, beżowy, pomarańczowy, brązowy, a nawet fioletowy. Badania pokazały, że w zależności od regionu geograficznego kolorystyka oraz wzory na muszlach są inne. Praktycznie każdy kraj europejski ma swoją (co najmniej jedną) wersję kolorystyczną muszli z unikalnym wzorem swojej populacji ślimaków. Ślimaki te posiadają wieczko (operculum).
Stopa: duża w stosunku do muszli, jednak dobrze osłonięta muszlą. Zazwyczaj koloru szarego.
Długość życia: 2-3 lata.
Typ środowiska: rzeki i strumienia szybko płynące, ale także estuaria (wody słonawe).
Wymagane parametry wody: PH 7.0-8.5 (w Finlandii dokonano odłowu z wody o PH 8.9), woda średnio-twarda lub twarda. W wodzie słodkiej zaobserwowano jego obecność na maksymalnej głębokości 13 m. Stwierdzono obecność tego gatunku w Bałtyku w wodzie o zasoleniu 15 ‰, a w Morzu Czarnym 18 ‰ (w wodach słonych do głębokości nawet 60 m).
Temperatura: optymalna w hodowli akwariowej 16-24°C (polskie populacje źle znoszą górną granicę temperatury), ślimak jednak jest jeszcze aktywny w niższych temperaturach (10-16°C).
Zalecany minimalny litraż: 10-15 l.
Zachowanie: jak większość ślimaków z szybko płynących wód preferuje twarde powierzchnie - kamienie i gruby żwir na podłożu. Ślimak aktywny przez większą część czasu.
Dieta: głównie glony, zwłaszcza okrzemki i inne miękkie glony, także film bakteryjny (śluzowce) oraz detrytus. Są również doniesienia o spożywaniu niektórych nie toksycznych rodzajów sinic. W akwariach można dokarmiać pokarmem roślinnym.
Rozmnażanie: ślimaki są rozdzielnopłciowe, osiągają dojrzałość rozrodczą w wieku 11-12 miesięcy. W naturalnym środowisku potrafią się rozplenić w plagę - możliwe jest to również w akwariach. Jaja są składane w kapsułach i przyczepiane są zwykle do kamieni. W jednej kapsule jest kilka jaj, ale tylko z jednego rozwija się młody ślimak - pozostałe stanowią źródło pokarmu dla zarodka. W naturze ślimaki mnożą się już w temperaturze 10°C, jednak dojrzewanie zarodków wówczas jest bardzo długie (trwa kilka miesięcy). W temperaturze 25°C trwa odpowiednio około 30 dni, a w 20°C około 65 dni. Uwaga - ślimaki do rozrodu nie potrzebują słonawej wody.
Uwagi: gatunek ten pochodzi z rodziny neritin. Mało, który akwarysta zdaję sobie sprawę, że ślimaki tej rodziny zamieszkują polskie wody. Z wyglądu europejskie Rozdeki bardzo przypominają neritiny akwariowe, z tym że są od nich nieco mniejsze, ale swoją kolorystyką muszli często nawet je przewyższają. Ślimak ten jest wrażliwy na ścieki przemysłowe, dlatego np. okresowo zanikł w niemieckiej rzece Ren. Gatunek ten jest nosicielem wielu pasożytów i orzęsków.
Zdjęcie: Artur Szpalek
Zdjęcie: Tommy Aquario, Rozdepki z odłowu - Balaton, Węgry
Tekst: Tommy Aquario
Konsultacja naukowa: Dariusz Parzonko