Poecilia velifera, samiec (u dołu) z samicą.
Nazwa gatunkowa: Poecilia velifera.
Nazwa polska: molinezja żaglopłetwa.
Występowanie geograficzne: Ameryka Środkowa - estuaria oraz ujścia i delty rzek na Półwyspie Jukatan w Meksyku.
Wygląd: dzika odmiana ma ubarwienie szare lub szaro-bure. Wyselekcjonowane odmiany (także w formie krzyżówek z innymi bardzo blisko spokrewnionymi gatunkami) mają różne, często bardzo kolorowe ubarwienie. Spotkać można osobniki perłowo-białe, nakrapiane (dalmatyńczyki i nakrapiańce w różno kolorowe kropki), odmiany żółte, pomarańczowe itp. Płetwa ogonowa molinezji żaglopłetwej powinna mieć kształt zaokrąglony, natomiast hybrydy miewają niekiedy tą płetwę w kształcie półksiężyca. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest duża i długa płetwa grzbietowa, która przypomina żagiel. W słonawej wodzie płetwa te mieni się turkusowymi refleksami. Tułów jest krępy, otwór gębowy umiejscowiony górnie - również duży.
Poecilia velifera, krzyżówka odmiany barwnej, samiec.
Rozmiar: w naturze samice do 18 cm, samce do 16 cm, w akwariach ryby nie przekraczają 15 cm.
Długość życia: maksymalnie kilka lat.
Typ środowiska: słonawe wody takie jak estuaria, ujścia i delty rzek wpadających do morza.
Wymagane parametry wody: tolerowane pH 7,5-8,5, woda średnio-twarda lub twardej. Ryby wymagają dodatku soli morskiej (niejodowanej) w ilości minimum 2-4‰ (2-4 g. na litr wody w akwarium). Ciekawostką jest fakt, że ryby dobrze znoszą pełne zasolenie 30-35‰ o ile jest ono podnoszone stopniowo. Ryby w wodzie morskiej czują się znakomicie (mowa o odmianach dzikich) i nie wykazują żadnych negatywnych objawów z tym związanych. Hybrydy wytrzymują mniejsze zasolenie ale i tak w dosyć wysokim zakresie - niekiedy nawet do 20‰. Natomiast ryby trzymane w niższym pH, np. 7,2 bez dodatku soli morskiej szybko marnieją, słabną i po kilku tygodniach zazwyczaj padają. Fakt ten powoduje, że nie da się utrzymywać (poza nielicznymi wyjątkami) tego gatunku w słodkowodnych akwariach towarzyskich (stąd ryby te są mało popularne i trudno dostępne). Odmiany dostępne w obrocie akwarystycznym bezpiecznie znoszą zasolenie na poziomie 2-6‰.
Temperatura: zalecana 24-28°C, w niższych temperaturach ryby szybko tracą odporność i zapadają na różne choroby.
Zalecany minimalny litraż: 160 l.
Zachowanie: spokojne i towarzyskie, lubią skubać glony, nie atakują i nie pożerają swojego potomstwa. Zaleca się trzymanie tych ryb w haremie z przewagą samic (samiec na 2 lub 3 samice) aby nie odczuwały one nadmiernie uporczywych zalotów samców.
Dieta: wszystkożerne z przewagą pokarmów roślinnych (które powinny stanowić ok. nawet 70-80% ich diety) - chętnie zjadają każdego typu pokarmy suche, mrożone, żywe oraz roślinne. W naturze molinezje te najczęściej spożywają różne gatunki glonów.
Dymorfizm płciowy: samce posiadają gonopodium - długi narząd kopulacyjny, którym zapładniają samice. Samiczki natomiast są bardziej wydatne w partiach brzusznych i mają znaczniej mniejszą płetwę grzbietową.
Rozmnażanie: bardzo łatwe - jest to gatunek jajożyworodny, którego potomstwo od razu po urodzeniu jest w pełni rozwinięte i samodzielne. Młode są tuz po porodzie dosyć duże i natychmiast mogą pobierać drobne pokarmy suche. Samica wydaje na świat w jednym miocie zwykle od kilkunastu do 40 młodych. Narybek może przebywać w zbiorniku razem z rodzicami, ponieważ nie stanowią oni zagrożenia dla niego. W akwariach towarzyskich wskazana jest strefa z gęstą roślinnością w zbiorniku, żeby młode ryby mogły się ukryć przed innymi gatunkami ryb.
Uwagi: z uwagi na dobre znoszenie pełnego zasolenia wody - kiedyś molinezje żaglopłetwe były przeznaczane do startowania zbiorników rafowych - jako ryby biorące udział w dojrzewaniu zbiornika (w niewielkiej ilości).
Molinezję żaglopłetwą można pomylić z innym bardzo podobnym gatunkiem Poecilia latipinna (molinezją szerokopłetwą), która jest mniejsza (dorasta do ok. 10 cm) i posiada plamki pigmentowe na grzbiecie i płetwie grzbietowej.
Żaglowatą płetwę posiada również pewna hybryda - molinezja balonowa, mająca geny molinezji żaglopłetwej, która została sztucznie otrzymana w Singapurze. Osiąga ona dosyć małe rozmiary (kilka cm) i ma utrwaloną genetycznie wadę kręgosłupa, która powoduje że ryba ma balonowaty brzuch i wygięty w literę "S" grzbiet. Powoduje to u niej znaczne problemy z pływaniem.