Jakie są zagrożenia przy dozowaniu CO2?
Oczywiście należy tutaj jasno wspomnieć, że dozowanie CO2 nie jest całkowicie bezproblemowe. Zawsze może się zepsuć lub zaciąć sprzęt dozujący i wytruć wszelkie życie w zbiorniku. To jednak statystycznie zdarza się niezwykle rzadko. Dozowanie dwutlenku węgla ogranicza również nam katalog wyboru ryb i zwierząt akwariowych, które są wrażliwe na duże stężenia tego gazu w wodzie. Sztuczne dozowanie CO2 bardzo źle znoszą m. in. pielęgniczki ramireza i inne delikatne gatunki pielęgniczek amerykańskich, altumy wysokie czy dyskowce oraz niektóre krewetki. Po za tym dozowanie CO2 może również wpływać na skoki PH w akwarium - zwłaszcza u osób początkujących, które nie mają jeszcze odpowiedniego doświadczenia we właściwej obsłudze akwariów High Tech. Skrajnym, tragicznym przykładem może być także uśmiercenie ryb w zbiorniku, które może być wynikiem nieodpowiedniego ustawienia dozowania tego gazu przez akwarystę. Trzeba mieć świadomość, że CO2 jest gazem trującym dla organizmów żywych. Zdarzają się też przypadki podtruwania zwierząt, które mogą padać nie od razu ale na przestrzeni tygodni lub miesięcy. Uniknięcie tych sytuacji zależy tak naprawdę od wiedzy i umiejętności akwarysty oraz od odpowiedniej analizy i wniosków. Po za tym trzeba się liczyć również z tym, że akwarium do którego dozuje się CO2 wymaga od akwarysty dużo więcej uwagi, dozoru i kontroli niż inne akwaria słodkowodne. Zwykle zachodzi również potrzeba cyklicznego badania wody testami kropelkowymi.
Zdjęcie: Michał Kmieć, rośliny rosnące przy dozowaniu CO2.
Jakie akwarium pod CO2?
Kształt jak i litraż zbiornika nie ma żadnego znaczenia. Docelowo zestawy CO2 mogą być w zbiornikach o pojemności 10 litrów (np. dla ślimaków), czy nawet 1000 litrów (np. w zbiornikach towarzyskich). Obecnie można skompletować sobie sprzęt dozujący dwutlenek węgla pod każdy litraż. Oczywiście musi to być zbiornik słodkowodny roślinny - w innym typach zbiorników nie ma sensu dozowania CO2.
Jakie są rodzaje zestawów dozujących CO2?
Na rynku jest kilka opcji ale najpopularniejsze są trzy. Pierwszym najbardziej profesjonalnym i jednocześnie najdroższym jest zestaw oparty o butlę z reduktorem z pełnym oprzyrządowaniem i akcesoriami dostępny za kilkaset złotych. Taka butla zazwyczaj wystarcza na kilka miesięcy pracy. Po opróżnieniu można ją ponownie nabić gazem.
Butla wysoko ciśnieniowa z reduktorem.
Drugą, tańszą opcją, szczególnie na start jest tzw. dezodorant, czyli zestaw oparty o wymienny jednorazowy aluminiowy lub metalowy zasobnik z gazem CO2 (wyglądający jak dezodorant). Starcza na około 3-4 tygodnie. Po tym czasie należy wymienić zasobnik. Zestaw startowy również zawiera potrzebne akcesoria i nadaje się raczej do małych i średnich zbiorników. Kosztuje kilkadziesiąt złotych. Jednak do litrażu 150, 200 czy 300 litrów nie będzie odpowiedni, ponieważ nie posiada on odpowiedniej mocy i pojemności aby obsłużyć większe zbiorniki.
Zestaw z wymiennym zasobnikiem (tzw. dezodorant).
Trzecia możliwość to zestaw najbardziej amatorski - tzw. bimbrownia. Kiedyś własnoręcznie się ją budowało natomiast dziś można kupić wszelkie elementy do niej w sklepie akwarystycznym. Jej obsługa nie jest zbyt trudna i w zasadzie każdy może sobie takie coś zorganizować w swoim domu. Samemu wykonuje się zacier produkujący dwutlenek węgla (za pomocą drożdży). Za pożywkę stosuje się cukier. Taki zestaw składa się z dwóch butelek plastikowych. Jest on prawie trzy krotnie tańszy od tzw. dezodorantu a również potrafi działać do około 3 tygodni. Mając większy zbiornik można również zrobić sobie np. kilka bimbrowni.
Zestaw do domowego wytwarzania CO2 (tzw. bimbrownia).
Wszystkie wymienione powyżej typy sprzętu przy odpowiednim ustawieniu pracują podobnie a jedyną różnicą jest wygoda w ich obsłudze. Bimbrownia wymaga od nas czyszczenia i sporządzania zacieru, dezodorant wymaga kupna i podłączenia nowego zasobnika raz w miesiącu a butla ciśnieniowa angażuje akwaryste jedynie co kilka miesięcy w celu jej napełnienia.
Zdjęcie: Michał Kmieć, rośliny rosnące przy dozowaniu CO2.
Jak zacząć przygodę z akwarium High Tech?
Oczywiście jest wiele różnych opcji dla początkujących. Jednak najlepszą jest odpalenie małego akwarium testowego o małym litrażu - nawet 12 czy 16 litrów w celu potrenowania dozowania CO2 bez udziału zwierząt, które mogą zostać narażone na ryzyko zatrucia. Przy dozowaniu CO2 należy się nauczyć nie tylko dozowania tego gazu w stosunku do roślin ale i w stosunku do zwierząt (zwłaszcza ryb i krewetek). Dobrym pomysłem jest więc wstępne zorganizowanie sobie takiego zbiornika do treningu i obserwacji, gdzie będzie możliwość nauki. Obsługa jak i stosowanie się do pewnych zasad dozowania CO2 w akwariach nie jest rzeczą trudną, ale wymaga przyswojenia na wstępie nie tylko wiedzy teoretycznej ale i praktycznej. Dopiero po pewnym czasie zalecam zorganizowanie docelowego zbiornika High Tech.
Zdjęcie: Krzysiek Ziółkowski, rośliny rosnące przy dozowaniu CO2.
Co dodatkowo jest potrzebne do dozowania CO2?
Dozowanie dwutlenku węgla do akwarium nie kończy się na zakupie zestawu dozującego i nabyciu wiedzy. CO2 jest tylko jednym z trzech elementów, tworzących całość, koniecznych do stworzenia akwarium roślinnego HT. Po za zestawem dozującym CO2 należy się zaopatrzyć także w mocną lampę oraz nawozy. Żeby rośliny szybko i pięknie rosły potrzebują jeszcze pokarmu, czyli mikro i makro elementów w postaci nawozów oraz źródła energii - odpowiednio mocnego światła. Standardowe lampy dołączone do zestawów akwariowych są niestety nie właściwe pod zestawy CO2. Zazwyczaj trzeba się zaopatrzyć w nową lampę. Bez zapewnienia tych czynników dozowanie CO2 do akwarium nie będzie miało żadnego sensu i rośliny go nie skonsumują. Natomiast by nie wpaść w glony konieczne będzie precyzyjne dozowanie nawozów i dbanie o prawidłowe proporcje pierwiastków w wodzie. Dlatego należy również nabyć testy kropelkowe do badania parametrów wody.
Zobacz także:
Film - jak wykonywać testy wody (kliknij aby, przejść)
Artykuł o oświetleniu w akwariach roślinnych (kliknij, aby przejść)
Artykuł o proporcjach pierwiastków w akwarium roślinnym (kliknij, aby przejść)
Zdjęcie: Michał Kmieć, akwarium roślinne z systemem CO2.
Podsumowując zbiorniki HT ze sztucznym dozowaniem CO2 są bardzo atrakcyjne wizualnie. Nie są jednak dla początkujących akwarystów. Najlepiej najpierw nabyć nieco doświadczenia z roślinami w akwariach typu LT z mało wymagającymi gatunkami i z czasem przesiąść się na dwutlenek węgla. Mimo tego nie należy bać się akwariów HT z CO2. Taka akwarystyka nie jest trudna i nie jest niebezpieczna ale wymaga dużo więcej uwagi i dozoru ze stronu akwarysty. Ewentualne wypadki w postaci zatrucia zwierząt zdarzają się bardzo rzadko. Odpowiednie wstępne przygotowanie się umożliwi bezpieczny start w tego typu akwarystyce.
Tekst: Tommy Aquario