Zdjęcie: Adrian Te, odmiana nakrapiana "Calico".

Nazwa gatunkowa: Poecilia sphenops.

Nazwa polska: molinezja ostrousta, molinezja ostropyska.

Występowanie geograficzne: Ameryka Środkowa oraz północna część Ameryki Południowej (od Meksyku po Kolumbie).

Wygląd: obecnie jest wiele odmian różniących się kolorem lub długością płetw. Najpopularniejsze to odmiana złota lub żółta, czarno-żółta, dalamtyńczyk (biała w czarne kropki), black molly (całkowicie czarna). Płetwa ogonowa ma zwykle kształt klasyczny lub lirowaty (półksiężyc).

Rozmiar: samice do 10 cm, samce do 8 cm.

Długość życia: maksymalnie 4 lata.

Typ środowiska: słodkie wody stojące lub leniwie płynące, często gęsto zarośnięte..

Wymagane parametry wody: zalecane pH 7,5-8,2 oraz GH 11-30.

Temperatura: tolerowane 20-28°C dla odmiany dzikiej lub 24-29°C dla kolorowych odmian hodowlanych.

Zalecany minimalny litraż: 80 l.

Zachowanie: spokojne i towarzyskie - są to ryby często wybierane do wielogatunkowych akwariów.

Dieta: wszystkożerne - chętnie zjadają każdego typu pokarmy suche, mrożone, żywe oraz roślinne. Molinezje te również często spożywają niektóre gatunki glonów.

Dymorfizm płciowy: samce są znacznie mniejsze i smuklejsze od samic, posiadają również zmodyfikowaną płetwę odbytową w narząd kopulacyjny (gonopodium), samice większe, bardziej zaokrąglone w partiach brzusznych.

Rozmnażanie: bardzo łatwe - jest to gatunek żyworodny którego potomstwo od razu po urodzeniu jest w pełni rozwinięte i samodzielne. Samica wydaje na świat w jednym miocie zwykle od kilkunastu do 30 młodych. Narybek jest dosyć duży. Z reguły dorosłe molinezje nie pożerają swojego potomstwa. 

Uwagi: odmiany hodowlane z każdym rokiem są coraz bardziej wrażliwe i mniej odporne.

Zdjęcie: Tommy Aquario, odmiana złota / żółta.

Zdjęcie: Tommy Aquario, odmiana "Black molly"

Zdjęcie: D.Z.D.P.

Tekst: Karol Skalski

Nazwa gatunkowa: Pangio semicincta.

Nazwa polska: piskorek kuhla (khuli), spotykany również pod nazwą cierniooczek kuhla.

Występowanie geograficzne: Azja Południowo-wschodnia (rejony Półwyspu Malajskiego, Sumatry oraz Borneo).

Wygląd: długie walcowate ciało, nieco bocznie spłaszczone, barwy brązowo-żółtej. Ryba swoim kształtem nieco przypomina węża. Przy otworze gębowym znajdują się niewielkie wąsiki. W hodowli została również uzyskana wersja albino.

Rozmiar: do 8-10 cm.

Długość życia: maksymalnie 10 lat.

Typ środowiska: gęsto zarośnięte wody z wieloma kryjówkami i piaszczystym dnem.

Wymagane parametry wody: zalecane pH 6-7 oraz GH 1-10.

Temperatura: tolerowana 21-26°C, zalecana 24-25°C.

Zalecany minimalny litraż: 60 l. w zbiorniku jednogatunkowym, 160 l. dla zbiorników towarzyskich.

Zachowanie: spokojne i towarzyskie - zaleca się trzymanie minimum 5-6 sztuk, gdyż są to ryby stadne. W źle zaaranżowanych akwariach mogą być płochliwe i mało widoczne. Konieczna gęstwina roślinności, która będzie stwarzać poczucie bezpieczeństwa. Wówczas ryby będą bardziej ośmielone.

Dieta: wszystkożerne - chętnie zjadają pokarmy suche, mrożone opadające na dno, oraz pokarmy żywe.

Dymorfizm płciowy: trudny do określenia, samice trochę bardziej zaokrąglone.

Rozmnażanie: trudne, w akwarium jest to bardzo rzadkie zjawisko. W naturze gatunek ten rozmnaża się sezonowo, rozrzucając jasną ikrę pod roślinami pływającymi.

Uwagi: ryby wymagają określonej aranżacji - kryjówki, duża masa roślin, podłoże piaszczysto-żwirowe o zaokrąglonych krawędziach. Bez zapewnienia tego warunku zwierzęta te są trudne do utrzymania.

Tekst: Karol Skalski, zdjęcia: Tommy Aquario.

Zdjęcie: Katarzyna Sienkiewicz, Poecilia reticulata, u góry samiec, u dołu samica.

Nazwa gatunkowa: Poecilia reticulata.

Nazwa polska: Gupik pawie oczko.

Występowanie geograficzne: pierwotnie gatunek ten występował w północnych rejonach Ameryki Południowej (Wenezuela, Gujana, północna część Brazylii, Barbados, Trynidad. Dodatkowo ryby te można spotkać również w wielu miejscach Afryki, Azji i w Ameryce Północnej, gdzie zostały sprowadzone przez ludzi w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się larw moskitów. Kolejnym miejscem występowania tego gatunku jest od niedawna także Australia, gdzie znalazł się on w tamtejszych wodach w wyniku wypuszczania na wolność przez nieodpowiedzialnych akwarystów.

Wygląd: dziko występujące samce są krótko płetwe i są znacznie mniej barwne od samców hodowlanych. Mimo to w zależności od lokalnej populacji mają różne ciekawe zestawienia kolorystyczne, dzikie samice są w jednakowym kolorze jasnym, szarym lub żółto-szarym o przeźroczystych płetwach. Gupiki hodowlane występują w setkach utrwalonych odmian barwnych połączonych z różnymi kształtami płetw. Obok bojownika wspaniałego (Betta splendens) jest to najbardziej kolorowa akwariowa ryba słodkowodna. Samiczki odmian hodowlanych są również kolorowe.

Rozmiar: samice do 6 cm, samce natomiast są nieco mniejsze rosną do 4,5 cm (odmiany dzikie są o ok. 1 cm mniejsze).

Długość życia: maksymalnie 2-3 lata.

Typ środowiska: wody zazwyczaj gęsto zarośnięte. Ryby posiadają duże zdolności adaptacyjne i żyją z reguły w różnorodnych środowiskach. 

Wymagane parametry wody: zalecane pH 6,2-7,5 oraz GH 5-20.

Zalecany minimalny litraż: 50 l.

Zachowanie: spokojne i towarzyskie, nadają się do akwariów towarzyskich. Samce względem siebie nigdy nie są agresywne, jednak często napastują samice. Zaleca się trzymanie tych ryb w przewadze samic (w stosunku 3:1), aby uniknąć ich zamęczenia przez samce. Wskazane kryjówki utworzone z gęsto posadzonych roślin.

Dieta: wszystkożerne - w naturze najczęściej żywią się niektórymi glonami, detrytusem, larwami komarów i innych owadów, niewielkimi bezkręgowcami. W akwarium chętnie zjedzą każdy rodzaj pokarmu. Ich dietę należy urozmaicać w pokarmy żywe i mrożone. W akwariach nie ma żadnych problemów ze skarmianiem tych ryb. Należy zadbać o dodatek pokarmu roslinnego. Niewątpliwą zaletą gupików jest to, że nie niszczą one roslin. Po za tym ryby te mają ogromną przemianę materii i bardzo zanieczyszczają zbiornik (wymagana bardzo wydajna filtracja).

Dymorfizm płciowy: samiec mniejszy, bardziej ubarwiony, posiada gonopodium (narząd kopulacyjny). Samica większa z wydatniejszym brzuchem, mniej ubarwiona. Niektóre odmiany samców mają wydłużone płetwy o różnycm kształcie.

Rozmnażanie:  bardzo łatwe, ryby stale się rozmnażają w każdych warunkach. Samice są ciągle w ciąży, którą można rozpoznać po ciemnej plamie w okolicach narządów rodnych. Samica zwykle rodzi do kilkunastu sztuk młodych w jednym miocie. Duże samice wielkości 6 cm są w stanie urodzić nawet 50-70 sztuk narybku jednorazowo. Samice są zdolne do przechowywania nasienia, więc raz zapłodnione mogą wydawać na świat młode przez nastepnych kilka miesięcy. Narybek jest od razu po porodzie samodzielny i nawet specjalnie nie karmiony potrafi osiągnąć dorosłość. Osobniki urodzone w akwariach z każdym pokoleniem mają jednak mniej wyraziste kolory i ryby powracają stopniowo do swojego dzikiego ubarwienia.

Uwagi: gupiki pawie oczko swobodnie krzyżują się z gupikami endlera, więc nie zaleca się trzymania obu tych gatunków w jednym zbiorniku. Odmiany dzikie są bardzo wytrzymałe i odporne, natomiast odmiany hodowlane są znacznie bardziej delikatne. W ciągu ostatnich 30 lat selektywnej hodowli gupika pawie oczko odporność tego gatunku znacznie się zmniejszyła (i nadal się zmniejsza) co może spowodować, że w niedalekiej przyszłości nie będzie można polecać już tych ryb osobom początkującym. Określenie gupik nie pochodzi od słowa "głupi" ale od nazwiska Guppy - osoby, która w XIX w. jako pierwsza zainteresowała sie tymi rybami. 

Zdjęcie: Mateusz Stępiński, Poecilia reticulata, kotna samica.

 Zdjęcie: Marcin Moskwa, Poecilia reticulata, u góry samiec, u dołu samica.

 Zdjęcie: Piotr Śmich, Poecilia reticulata, samiec.

Zdjęcie: D.Z.D.P., Poecilia reticulata, samiec.

Tekst: Karol Skalski

Nazwa gatunkowa: Macrognathus aculeatus.

Nazwa polska: długonos ciernisty.

Występowanie geograficzne: Azja Południowo-wschodnia (na terenie Tajlandii, Kambodży, Laosu, Wietnamu i południowych Chin).

Wygląd: kształt ciała podłużny, wstęgowaty nie przypominający typowego tułowia ryby. Pyszczek spiczasty, przypominający długi nos. Kolorystyka ciała zwykle beżowa, brązowa lub szara. Na płetwie grzbietowej zwykle wystepuje kilka plamek (tzw. pwaich oczek). Długonosy cierniste mogą być jednolite kolorystycznie, mogą mieć ciemne linie wzdłuż ciała lub drobne ciemniejsze plamki pigmentowe - wygląd jest zależny od odmiany.

Rozmiar: do 30 cm.

Długość życia: maksymalnie 10-15 lat.

Typ środowiska: spokojne wody (leniwie płynące rzeki, jeziora) zazwyczaj z piaszczystym dnem i roślinnością przybrzeżną.

Wymagane parametry wody: tolerowane pH 6,5-8,5 oraz GH 5-20.

Temperatura: tolerowane 22-28°C.

Zalecany minimalny litraż: 250-300 l. zbiornik powinien mieć minimalną długość 120 cm.

Zachowanie: spokojne - można go trzymać w akwarium wielogatunkowym z takimi rybami, które nie zmieszczą mu się w pyszczku. Może polować na narybek i małe mikro gatunki ryb (danio perłowe, mikrorazborki a nawet bystrzyki Amandy czy gupiki Endlera). Z reguły bywa terytorialny dla przedstawicieli swojego gatunku. W 300 litrowym zbiorniku towarzyskim można pielęgnować jednego osobnika tego gatunku. Młode długonosy mogą żyć wspólnie, w momencie gdy przekroczą kilkanaście centymetrów długości będą ze sobą walczyć o terytorium. Ryba ta jest bardzo inteligentna, potrafi rozpoznać hodowcę. Z natury bywa lekko płochliwa ale można ją przyzwyczaić do karmienia pensetą. Uwielbia różnego rodzaju kryjówki.

Dieta: mięsożerne - najchętniej zjadają pokarmy żywe i mrożone takie jak larwy owadów, wodzień, dafnię, artemię i tym podobne. Niektóre osobniki nie reagują na pokarmy suche.

Dymorfizm płciowy: trudny do rozróżnienia, samice podczas tarła są bardziej pełne w partiach brzusznych.

Rozmnażanie: trudne - aby pobudzić ryby do tarła należy zrobić podmianę wody i obficie karmić wcześniej pokarmem żywym. Podczas tarła ryby energicznie ganiają się, po czym samica składa ikrę zazwyczaj wśród roślin, którą następnie samiec zapładnia. 

Uwagi: w Polsce przez akwarystów określany także jako węgorek lub węgorzyk.

Tekst: Karol Skalski, zdjęcia: Tommy Aquario.