Koniki morskie w konikarium.
W krajach anglojęzycznych mawia się, że "jeżeli coś chodzi jak kaczka, kwacze jak kaczka i wygląda jak kaczka, to musi być kaczką”! Powiedzenia czy przysłowia zawierają czasem ukryty sens ale czy rzeczywiście słowa te można przyłożyć do akwarystyki?
Pisząc ten artykuł chciałem, żeby miał on nieco inną formę. Postanowiłem wpleść w jego treść kilka mądrości ludowych z różnych kultur odnoszących się do zwierząt. Wybrałem sobie trzy przykłady - powyższy z Ameryki oraz z Rosji i Polski - ale o nich za chwilę. Chciałem pokazać jak bardzo akwarystyka nie daje się zamknąć w pewne sztywne ramy...
Jednak czy rzeczywiście to co widzimy jest tym co sądzimy? W świecie zwierząt nie zawsze to się sprawdza a w naszym akwarystycznym hobby znajdziemy nawet kilka przykładów z naszych zbiorników, które przeczą powyższej myśli.
Wracając jednak do naszego amerykańskiego przysłowia - jako akwaryści od razu możemy stwierdzić, że niekiedy ma się ono nijak do rzeczywistości. W delifinarium zachwycone dzieci zapewne nie raz pełne zachwytu powiedziały do swoich rodziców - "Patrzcie, jak ta ryba wysoko skacze". Ciśnie się tu na usta logiczne stwierdzenie, że jak coś pływa jak ryba i wygląda jak ryba to niekoniecznie musi być to ryba. Jak wiemy doskonale z nauki biologii w szkole delfin jest ssakiem, który tylko przypomina z wyglądu rybę. Ma co prawda charakterystyczny dla ryb kształt, posiada płetwy, doskonale pływa ale rybą jednak nie jest. Delfin nie ma związku z akwarystyką, jednak warto tu było zaznaczyć jego ciekawy przypadek.
Delfiny w naturze.
Można by tutaj nawet nieco to jeszcze skomplikować i uznać, że "jak coś nie pływa jak ryba i nie wygląda jak ryba - to czasem może być rybą". Przykładem są tutaj koniki morskie, które przecież ryb nie przypominają. Zwierzęta te wyglądają dziwnie. Łeb konika morskiego przypomina kształtem przecież głowę konia a jednak jest to ryba. Posiada typowe dla ryb narządy, mimo tego, że budowa anatomiczna jest jednak nieco inna niż u typowych ryb.
Warto w tym miejscu przytoczyć cytat z "Nowych Aten", dzieła z wieku XVIII opisującego otaczający nas świat - "koń, jaki jest każdy widzi"! Autorem tego stwierdzenia jest ks. Benedykt Chmielowski. Zapewne zdziwił by się, gdyby się dowiedział że konik morski, który czasem jest trzymany w akwariach morskich jest rybą. Co ciekawe opisał to zwierzę w swojej księdze - "KOŃ Morski, po łacinie Hyppotamus, animal. amphibium albo Wodą i Lądem Zwierz bawiący się. Najczęstsza jego w Nilu rzece rezydencja, przy brzegach Afryki Południowej i na Insułach Philippinach, w Chinach, w Czerwonym Morzu, w Indyi Południowej, w Kraju Solafala." Będąc ostrożnym konika morskiego nazwał jedynie "zwierzem", pisząc dość ogólnikowo. Jestem niemal pewien, że nie określiłby rybą tego zwierzęcia wodnego.
Nerophis ophidion, wężynka na wolności.
Takich przykładów w akwarystyce znajdziemy więcej. Sam kiedyś byłem świadkiem sytuacji w sklepie akwarystycznym, gdy ojciec z synem oglądał akwaria z rybami i wskazał dziecku palcem piskorki Khula Pangio semicincta, mówiąc - "zobacz jakie małe węże". Ryb które przypominają wyglądem węże znajdziemy znacznie więcej - np. węgorz ogrodowy Heteroconger hassi, który także zamieszkuje akwaria (morskie). W naszej polskiej przyrodzie przykładem jest wężynka Nerophis ophidion ryba morska zamieszkująca m.in. Morze Bałtyckie.
Pangio semicincta, piskorek Khula w akwarium.
Heteroconger hassi, słonowodny węgorz ogorodowy.
Na koniec chciałem przytoczyć jeszcze jedno powiedzenie ale tym razem ze wschodniej Europy. Powstało ono w I połowie XIX wieku. Ponieważ w języku rosyjskim się ono rymuje warto tu przytoczyć jego fonetyczny zapis - "Kurica nie ptica, Polsza nie zagranica". Tłumacząc - "Kura nie ptak, Polska nie zagranica". W XIX wieku uważano w Rosji, że tak jak kura nie jest ptakiem (bo nie lata) tak Polska nie jest zagranicą (bo po rozbiorach jest w znaczącej części w granicach Imperium Rosyjskiego). Chichot historii spowodował, że dziś w Rosji cytują to powiedzenie tylko ludzie niedouczeni i niewykształceni, udowadniając w ten sposób swój niski poziom intelektualny, gdyż kura jest ptakiem, a Polska jest oddzielnym państwem (zagranicą) i jest dla Rosjanina, często tą wymarzoną zagranicą, bo poziom życia jest w Polsce znacznie wyższy niż we wschodniej Europie. Zatem ponownie wracamy do punktu wyjścia. Nie zawsze to co widzimy jest tym co myślimy, uważamy czy sądzimy. Na wodach Hawajów rośnie sobie koralowiec o nazwie Montipora flabellata, który koralowca w ogóle nie przypomina. Wygląda jak typowy podwodny porost skalny - większość akwarystów nawet po samym wyglądzie stwierdziłoby, że jest to gąbka. A żeby sprawę dodatkowo jeszcze pokomplikować koralowce to zwierzęta.
Zdjęcie: Peterwchen, Montipora flabellata, koralowiec z Hawajów, CC BY-SA 4.0
Zatem to co widzimy na fotografii jest zwierzęciem a nie gąbką. Ciekawa jest również kwestia makroglonów. Są najczęściej zielone, wyglądają jakby miały liście, w dotyku nawet ich zielona tkanka przypomina typowe tkanki roślinne. Jednak nie są to rośliny. Nie wytwarzają łodyg, liści i korzeni mimo tego, że typowe rośliny wodne przypominają. I na koniec jeszcze jeden akwarystyczny przykład ryby akwariowej - poskoczek mułowy Periophthalmus barbarus, która z wyglądu przypomina płaza. Do tego skacze i wychodzi na ląd, co od razu burzy nam wizerunek typowej ryby. W akwarystyce nie zawsze to co widzimy jest tym co wydaje się nam na pierwszy rzut oka...
Zdjęcie: Klaus Stiefel, Periophthalmus barbarus, poskoczek mułowy na lądzie, CC BY-NC 2.0
Tekst: Tommy Aquario
Jeżeli chcesz zgłębić wiedzę o zwierzętach opisanych powyżej - zobacz także: