atlas Axelorda

Trudno osiągalny atlas Axelroda jest jedną z najdroższych książek akwarystycznych.

Herbert Richard Axelrod (1927-2017) z wykształcenia był co prawda matematykiem i lekarzem ale z zamiłowania został akwarystą popularyzującym akwarystykę na całym świecie. Został również autorem wielu publikacji opisujących hodowlę tropikalnych ryb akwariowych. Był uczestnikiem wielu imprez, spotkań, wystaw akwarystycznych na całym świecie. W Polsce gościł w roku 1977 w trakcie IV Międzynarodowego Sympozjum Akwarystycznego, które odbywało się w Wiśle.

Pochodził z polskojęzycznej rodziny żydowskiej, która przed pierwszą wojną światową zamieszkiwała Dęblin (w okresie zaborów zwany Iwanogrodem) i która wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Urodził się w USA w niezbyt zamożnej rodzinie. Od najmłodszych lat interesował się zwierzętami wodnymi. Jako dziecko łapał kraby, które następnie odsprzedawał do chińskich restauracji. W 1949 roku stacjonował w Korei, gdzie brał udział w wojnie na Półwyspie Koreańskim. Tam napisał pierwszą książkę akwarystyczną "The Handbook of Tropical Aquarium Fishes", która ostatecznie sprzedała się w nakładzie ponad miliona egzemplarzy. Natomiast w trakcie pobytu wojskowego w Japonii, gdzie USA miało swoje bazy wojskowe, które były wykorzystywane w konflikcie koreańskim - jako żołnierz miał okazję spotkać się z ichtiologiem w bibliotece w Tokio, dr Takiharo Abe. Po tym, jak Abe zapoznał go z książką cesarza Japonii Hirohito (zagorzałego biologa morskiego), Axelrod wskazał mu błąd cesarza w naukowej nazwie ślimaka nagoskrzelnego. Takahiro Abe będąc pod wrażeniem tej sytuacji doprowadził do spotkania się Axelroda z cesarzem. Cesarz Hirohito wystosował zaproszenie dla Axelroda, skierowane do jego dowództwa, które wysłało go na tydzień na dwór cesarski. Obaj wspólnie przez ten czas zbierali i badali ślimaki nagoskrzelne, które cesarz bardzo lubił. Po II wojnie światowej akwarystyka równie mocno jak w Europie rozwijała się także w USA i Japonii. Po powrocie do domu w 1952 roku Axelrod założył wydawnictwo o nazwie Tropical Fish Hobbyst Publications, które wydawało publikacje o charakterze akwarystycznym i które następnie przyczyniło się do utworzenia miesięcznika Tropical Fish Hobbyst Magazin - wysoko cenionego czasopisma akwarystycznego w USA. Sukces wydawniczy przyniósł mu spore dochody, dzięki którym mógł podróżować po świecie. W 1960 roku udał się wspólnie z byłym królem Belgii Leopoldem III na wyprawę do Amazonii.

Następnie uruchomił kilka hodowli ryb akwariowych w USA. Już na początku lat 60-tych był szeroko znany z działalności akwarystycznej w USA i traktowany jako autorytet. Był pomysłodawcą techniki liofilizowania robaków akwariowych na pokarm dla ryb, który w ten sposób zyskiwał długi termin przydatności do spożycia. Jego działalność weszła także w inne dziedziny zoologiczne (psy, koty itp.). Poza tematyką zwierząt domowych, akwarystyką i podróżowaniem inną jego pasją była kolekcja skrzypiec. W latach 80-tych, gdy był już multimilionerem, który zgromadził pokaźną kolekcję włoskich skrzypiec. Zajmował się również filantropią - szacuje się, że na tą działalność przeznaczył ponad 10 milionów dolarów. W 1997 roku sprzedał swoje wydawnictwo, które już wcześniej uzyskało status największego wydawcy książek o tematyce zwierząt domowych na świecie za kwotę 70 milionów dolarów. 

Na jego wizerunku cieniem położyło się oskarżenie go przez organy podatkowe USA o oszustwa fiskalne i nielegalne wyprowadzanie zysków swoich firm na konta w szwajcarskich bankach. Axelrod nie stawił się na rozprawie sądowej i w 2004 roku uciekł na Kubę, a następnie udał się do Europy, używając austriackiego paszportu, który uzyskał za działalność filantropijną. Został zatrzymany na lotnisku w Berlinie i w niemieckim areszcie spędził 6 miesięcy po czym został przekazany stronie amerykańskiej. W USA przyznał się do oszustw, zapłacił karę grzywny i odsiedział wyrok 18 miesięcy więzienia, czego później żałował do końca życia, ponieważ stać go było na zapłatę zaległych podatków. Był świadomy, że zniszczył w ten sposób swój filantropijny wizerunek. Po tym zdarzeniu wycofał się całkowicie z działalności akwarystycznej i podróżniczej. Jednak ta barwna postać mimo tego pozostała symbolem nie tylko amerykańskiej ale i światowej akwarystyki. Jego publikacje do dziś stanowią najbardziej popularne źródło wiedzy o rybach tropikalnych w Europie Zachodniej jak i w USA, Kanadzie czy Australii. Namacalnie świadczyć może o tym również fakt, że jego nazwisko zostało wplecione w wiele nazw gatunkowych ryb akwariowych, jako uznanie jego zasług dla świata akwarystycznego. Są to np: Paracheirodon axelrodi, Hyphessobrycon axelrodi, Hyphessobrycon herbertaxelrodi, Corydoras axelrodi, Neolebias axelrodi, Schultzites axelrodi, Brittanichthys axelrodi, Sundadanio axelrodi, Cynotilapia axelrodi, Chilatherina axelrodi, Ecsenius axelrodi, Pseudogramma axelrodi, Melanotaenia herbertaxelrodi, Parananochromis axelrodi, Labeobarbus axelrodi, Sternarchorhynchus axelrodi, Axelrodia riesei.

Tekst: Tommy Aquario.

Zgoda na pliki cookie i przetwarzanie danych

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.