Rozbudowany zestaw do metody Ballinga (proszki, wężyki, pojemniki - kanistry na gotowe płyny)
Z metodą Ballinga jest pewne zamieszanie, ponieważ jej twórca Hans Werner Balling opracował ją w latach 90-tych XX wieku w celu karmienia koralowców (tych najbardziej wymagających - typu LPS i SPS). Balling wpadł na pomysł podawania płynu do akwarium (pod postacią emulsji), dzięki któremu możliwe było zoptymalizowanie diety koralowców. Jego podejście opierało się na precyzyjnym dozowaniu emulsji bogatych w aminokwasy, witaminy, lipidy, białka oraz mikroelementy. Metoda ta umożliwia więc bezpośrednie podawanie składników odżywczych do wody akwariowej i jest nazywana "klasycznym Ballingiem" lub "tradycyjnym Ballingiem".
Metoda Ballinga - różne typy?
Tradycyjna metoda Ballinga skupia się głównie na dokarmianiu organizmów morskich organicznymi składnikami. Szybko jednak się okazało, że poza żywieniem koralowców można również wykorzystać tą metodę do suplementowania wody morskiej, tak aby posiadała ona stabilne parametry. W tym wariancie podaje się do zbiornika coś zupełnie innego - makroelementy w postaci gotowych komponentów, które stanowią cztery płyny - płyn magnezowy, płyn wapniowy, płyn KH i tzw. płyn SBS. Te płyny nie mają konsystencji emulsji lecz są wodniste. Mówi się o tej metodzie w niektórych kręgach - Balling makro ale jest to nazwa rzadko spotykana w Polsce.
Balling makro może być stosowany w każdym akwarium morskim, w którym stale spadają parametry wapnia i magnezu (najczęściej są to akwaria rafowe ale mogą to być również zbiorniki takie jak Fish Only, glonaria, krewetkaria morskie, meduzaria, konikaria itp.). Natomiast Balling tradycyjny stosuje się tylko w akwariach z koralowcami lub innymi organizmami, które odżywiają się mikro pokarmem zawieszonym w wodzie (np. narybek). Zatem oba warianty metody Ballinga (tradycyjny i makro) są odmienne i służą innym celom w akwarystyce morskiej.
"Balling tradycyjny"
Żeby jednak nie było zbyt prosto - Balinga tradycyjnego / klasycznego dzieli się jeszcze na dwa typy - tzw. Balling pełny i Balling czysty.
W tzw. czystym Ballingu stosuje się wyłącznie silnie skoncentrowane preparaty, zwane potocznie "strongami". Są to oczyszczone koncentraty rozpuszczalnych składników odżywczych, które przede wszystkim zawierają: aminokwasy (niezbędne do budowy białek, które wspierają regenerację tkanek koralowców i innych organizmów rafowych), witaminy (które poprawiają odporność i wspomagają metabolizm), mikroelementy (takie jak np. jod czy stront, które są kluczowe dla prawidłowego rozwoju).
Dzięki czystemu Ballingowi akwarysta precyzyjnie kontroluje dawkę wprowadzanych składników, minimalizując ryzyko nadmiernego wzrostu nutrientów (bioloadu, organiki) oraz innych zanieczyszczeń, co przekłada się na lepsze warunki życia dla rafowych koralowców. Preparaty te są podawane w bardzo małych, ściśle określonych dawkach, bezpośrednio w strefie żerowania organizmów, co umożliwia ich skuteczne wykorzystanie. Można uznać, że czysty Balling to uproszczona wersja pełnego Ballinga.
Strongi / koncentraty – to bardzo skoncentrowane preparaty pokarmowe, które zawierają podstawowe składniki odżywcze w czystej postaci, pozbawione dodatków czy zanieczyszczeń. Preparaty te są często bardziej stabilne i mniej ryzykowne pod względem potencjalnego zwiększenia nutrientów niż emulsja w wersji pełnej, co ma znaczenie w utrzymaniu wysokiej jakości wody.
Oba warianty - pełny i czysty mają na celu dostarczenie niezbędnych składników odżywczych dla rafowych koralowców i innych organizmów żyjących w akwariach morskich, ale różnią się przede wszystkim stopniem złożoności preparatu oraz sposobem jego przygotowania i dawkowania. Wybór między Ballingiem pełnym a czystym zależy od doświadczenia akwarysty, indywidualnych potrzeb akwarium a także od specyfiki zbiornika, wrażliwości jego mieszkańców oraz indywidualnych preferencji akwarysty. Zarówno pełny, jak i czysty Balling mają swoje zalety, ale przy wysokich wymaganiach jakościowych wody i precyzyjnym zarządzaniu bioloadem często preferuje się wersję czystą, gdyż znacznie mniej zanieczyszcza wodę substancjami organicznymi.
Na czym polega metoda "Ballinga tradycyjnego"?
Przygotowanie emulsji to czynność, która opiera się na sporządzaniu emulsji – mieszaniny składników odżywczych, które mogą zawierać aminokwasy, witaminy, lipidy, białka i mikroelementy. Emulsję formuje się w mikrokulki (tzw. "ballsy"). Powinna być dobrze wymieszana, aby składniki pozostały długo zawieszone w toni wodnej i były jednocześnie o stabilnej strukturze. Obecnie gotowe emulsje są dostępne w sklepach z akwarystyką morską i nie trzeba już samemu sporządzać takiego preparatu. Podawanie preparatu odbywa się przy pomocy specjalnych narzędzi, zazwyczaj strzykawek lub dozowników automatycznych. Mikrokulki wprowadza się bezpośrednio w rejonie, gdzie żerują koralowce i inne organizmy, zazwyczaj w pobliżu żywej skały, która stanowi naturalne źródło pokarmu. Podawanie odbywa się w precyzyjnie określonych odstępach czasowych – może to być codziennie lub co kilka dni, w zależności od stanu akwarium i potrzeb jego mieszkańców.
Podsumowanie różnic
Balling pełny to kompleksowy miks wielu składników (aminokwasy, witaminy, lipidy, mikroelementy, białka, węglowodany, stabilizatory, emulgatory) – pełniejszy pokarm, który lepiej imituje naturalne źródło planktonu. Pełny Balling dostarcza szeroką gamę substancji odżywczych, ale może być trudniejszy do precyzyjnego dozowania i wymaga dokładnego przygotowania emulsji. Jednocześnie zaleca się w tej metodzie mocniejszą filtrację - np. wydajniejszy odpieniacz. Balling pełny bardziej pogarsza jakość parametrów wody.
Czysty Balling to użycie jedynie skoncentrowanych strongów / koncentratów – prostszy, „czystszy” pokarm, pozbawiony dodatków. Czysty Balling, dzięki stosowaniu silnie skoncentrowanych preparatów, pozwala na łatwiejsze kontrolowanie dawki i minimalizuje ryzyko zanieczyszczenia wody w akwarium dodatkowymi niepożądanymi substancjami. Stosuje się go w systemach w których są problemy z parametrami wody (mają one tendencje wzrostowe - azotany, fosforany itp.). Jego wadą jest jednak to, że jest pokarmem prostym, mniej treściwym i bardziej ubogim (jałowym).
"Balling makro" suplementujący wodę w skrócie
-
Pierwszy płyn dostarcza wapnia i jest to chlorek wapnia (CaCl₂).
-
Drugi płyn dostarcza magnezu - chlorek magnezu (MgCl₂) lub siarczan magnezu (MgSO₄), (u niektórych producentów jest to płyn nr 4).
-
Trzeci płyn wpływa na twardość węglanową (KH) poprzez wodorowęglan sodu (NaHCO₃), (u niektórych producentów jest to płyn nr 2).
-
Czwarty płyn (Sól bez NaCl) (u niektórych producentów jest to płyn nr 3). Ma on za zadanie zrównoważyć nadmiar NaCl i dostarczyć do wody akwariowej zestaw soli równoważących. W metodzie Ballinga makro stosowanej w akwariach morskich, czwarty płyn, tzw. sól bez NaCl (SBS), jest używany do zrównoważenia nadmiaru chlorku sodu (NaCl) powstałego podczas dozowania chlorku wapnia (CaCl₂) i wodorowęglanu sodu (NaHCO₃). SBS dostarcza innych niezbędnych mikroelementów, które są usuwane podczas procesu kalcyfikacji korali, pomagając utrzymać równowagę chemiczną w akwarium. Uwaga metoda Ballinga makro powoduje, że w systemie zwiększa się nieustannie NaCl, przez co chlorek sodu wyjaławia wodę z minerałów zmieniając jej skład (zmieniając proporcje różnych soli) - dlatego należy dozować roztwór nr 4 aby zneutralizować to zjawisko.
Istnieją różne wariacje metody Ballinga makro. Producenci komponentów mają własne techniki podawania swoich produktów do wody akwariowej. Poniżej przedstawiony jest jeden ze sposobów dozowania - dosyć uproszczony.
Podczas rozrabiania proszków należy dokładnie rozcieńczać je w wodzie RODi, według wskazań producenta, używając wagi aptekarskiej lub jubilerskiej oraz menzurki z podziałką na mililitry o pojemności np. jednego litra. Wygodniej jest jednak kupić gotowe roztwory (są niestety droższe od proszków) - nie trzeba ich co prawda rozrabiać ale przed użyciem wystarczy je jedynie dokładnie wymieszać lub ewentualnie uzupełnić wodą RODi do wskazanego przez producenta poziomu na butelce. Podstawową zasadą w Ballingu makro jest podawanie zawsze płynu nr 1, 3 i 4 w takich samych dawkach (chyba, że konkretny producent komponentów wskazuje inaczej). W tym celu mierzymy w akwarium poziom wapnia pierwszego dnia oraz 8 dnia (po upływie tygodnia) Sprawdzamy obie wartości i je porównujemy. Przykładowo podczas pierwszego dnia poziom wapnia wynosi 1380 mg/l a po tygodniu 1280 mg/l. Oznacza to że po tygodniu ubywa go nam 100 mg/l. Następnie należy obliczyć ubytek dzienny wapnia, czyli różnicę 100 mg/l podzielić przez 7 (bo tydzień ma siedem dni). Oznacza to, że dziennie ubywa ok. 14-15 mg wapnia. Ustawiamy więc na pompie dozującej wartość odpowiadającą 15 mg wapnia razy ilość litrów wody w obiegu w akwarium (przelicznik ten jest również podany na opakowaniu producenta płynu do Ballinga lub w jego aplikacji). Pozostałe płyny ustawia się na takich samych dawkach poza płynem magnezowym. Ten również należy zmierzyć w ujęciu tygodniowym żeby poznać ubytek dzienny magnezu. Na czwartym kanale pompy dozującej ustawia się wartość tego ubytku aby pompa go codziennie uzupełniała. Należy pamiętać aby płyny były dozowane naprzemiennie (nigdy razem) z minimum 30 minutowym odstępem - nowoczesne pompy nawozowe mają taką funkcję. Nie przestrzeganie tej zasady wytrąci w wodzie nierozpuszczalny biały osad, który spowoduje zapylenie i przez to woda nie zmieni bezpośrednio parametrów tak jak chcemy.
Niektóre firmy postanowiły nawet uprościć metodę Ballinga oferując preparat 3w1 lub 4w1 (przykład powyżej). Jest to spora wygoda jednak nie w każdych warunkach jest to rozwiązanie idealne, ponieważ wapń i magnez rzadko kiedy ubywają z wody w jednakowych proporcjach, natomiast powyższy produkt jest mieszanką wapnia, magnezu i płynu KH. Bardziej odpowiednia byłaby w tym przypadku mieszanka wapnia, płynu KH i płynu SBS.
Co ciekawe oba Ballingi - makro i tradycyjny można łączyć w jednym zbiorniku - dozując pokarm Ballingiem tradycyjnym oraz suplementować wodę Ballingiem makro. Niektóre firmy oferują nawet zestawy łączone w jednym pakiecie proszków makro i koncentratów Strong, które dodaje się do rozrobionych płynów. Wtedy mowa jest o Ballingu kompleksowym. Dodatkowo można jeszcze wprowadzać do tych płynów oddzielnie mikroelementy, jak jod czy strond itp.
Kiedy się stosuje metodę Ballinga typu makro?
Wtedy gdy podmiany wody nie równoważą ubytku wapnia. W praktyce wartość ta zależy od ilości podmiany wody w zbiorniku akwariowym i jej częstotliwości. Jeżeli wraz z metodą Ballinga wykonuje się podmianę wody, wówczas drugi pomiar po tygodniu należy wykonać po podmianie wody. Analogicznie postępuje się gdy podmienia się wodę co dwa tygodnie, gdyż podmiana ta musi być uwzględniona w drugim pomiarze (ponieważ woda z podmiany również dostarcza wapń i magnez do akwarium). Następnie wylicza się ubytek dzienny dzieląc go przez 7 (w przypadku co tygodniowej podmiany) lub na 14 w przypadku co dwu tygodniowej podmiany.
Zanim zaczniemy myśleć o metodzie Ballinga dobrze jest obserwować parametry wody i ubytek wapnia i magnezu z uwzględnieniem podmian wody. Jeżeli po podmianie wody wartość jest podobna jak 7 czy 14 dni wcześniej (w przypadku podmian co dwa tygodnie) wówczas wprowadzanie metody Ballinga makro nie jest konieczne. Natomiast jeżeli ubytek makro składników jest zauważalny wtedy można podjąć się stosowania tej metody. Najczęściej będzie ona dotyczyć rafowych akwariów średnich i dużych. W nanoakwariach morskich metodę Ballinga załatwią podmiany wody i nie będzie ona konieczna.
Zestaw pojemników do płynów Ballinga
Metoda Ballinga w typie makro wymaga regularnych testów na Ca, Mg i kH zwłaszcza w początkowym czasie dobierania dawek. Dlatego należy korzystać ze sprawdzonych testów lub sprzętu pomiarowego. Konieczna jest korekcja dawki co pewien czas. W praktyce testy wody nie powinny być rzadziej robione niż raz na miesiąc (w przypadku gdy Balling jest już rozpędzony i działa w miarę stabilnie). Metoda ta powinna być wprowadzana do dojrzałych i wstępnie ustabilizowanych zbiorników. Wielu producentów preparatów do Ballinga dysponuje możliwością pobrania aplikacji do prowadzenia zbiornika na tej metodzie i udostępnienia kalkulator przeliczeniowy co do ilości podawanych płynów. Aplikacja po wprowadzeniu danych jak np. ilość wody w obiegu, ubytek dzienny oraz docelowy poziom wapnia i magnezu - sama wyliczy jak ustawić pompę dozującą odnośnie podawanych dawek czy proporcji swoich płynów.
Tekst: Goldevill
Zobacz także: