Cyprinodon eremus

Nazwa gatunkowa: Cyprinodon eremus.

Nazwa polska: brak oficjalnej; potocznie w jęz. ang. „Quitobaquito pupfish”.

Występowanie geograficzne: pojedyncze źródła, staw Quitobaquito Spring oraz krótki odcinek kanału w Organ Pipe Cactus National Monument, stan Arizona (USA); kilka niewielkich refugiów hodowlanych powstało w pobliskich ośrodkach uniwersyteckich i ogrodach zoologicznych jako zabezpieczenie populacji.

Wygląd: samce w okresie godowym przybierają intensywnie turkusowoniebieskie barwy z połyskiem, na których widoczny jest ciemniejszy pas boczny i biała plamka u nasady płetwy ogonowej; płetwy nieparzyste mogą zabarwiać się na żółtawo. Samice są oliwkowosrebrne z ciemniejszym, rozmytym pasem bocznym. Po tarle barwy samców bledną do stonowanego srebrzystego z niebieskawą opalizacją.

Rozmiar: do 5 cm; w akwariach zazwyczaj 3–4 cm.

Długość życia: 2–3 lata.

Typ środowiska: niewielkie zbiorniki wodne, płytkie i silnie nagrzane w ciągu dnia, z podłożem piaszczystym lub mulisto-bagnistym, woda słonawa, ciepła przez cały rok  - powyżej 22°C. Skrajnie mały zasięg sprawia, że gatunek żyje w środowisku o niewielkiej przestrzeni i niemal zerowym przepływie.

Wymagane parametry wody: pH 7,2–8,4; woda średnio-twarda do wysoko-twardej, zasolenie zazwyczaj 2–6 ‰ (może dojść do ≈10 ‰ przy intensywnym parowaniu).

Temperatura: 22–30 °C, optymalnie 24–28 °C; krótkotrwale toleruje nawet 34 °C wraz ze spadkami natlenienia.

Zalecany minimalny litraż: 60 l dla układu 1 ♂ + 2–3 ♀; dla grupy 6–7 ryb 100–120 l w akwarium jednogatunkowym.

Wystrój zbiornika: zalecany piasek na dno, wystrój z otwartymi przestrzeniami; można dodać garść wapiennych skałek lub płaskich kamieni. Rośliny niewymagane (w naturze niemal brak), lecz kępa nurzańca lub moczarki zapewni cień. Oświetlenie mocne, woda dobrze filtrowana, lecz bez silnego ruchu.

Zachowanie: żywiołowy pływak strefy przydennej, preferuje niski poziom wody. Samce budują niewielkie zagłębienia o średnicy kilku centymetrów i wykonują „podrygi” przed samicami. Agresja jest umiarkowana i rzadko eskaluje, jeśli zapewni się wiele miejsc do rozrodu.

Dieta: larwy komarów, oczliki, drobne skorupiaki; w akwarium chętnie mrożona i żywa rozwielitka oraz solowiec, jak również wysokobiałkowe suche pokarmy paszowe.Dietę warto wzbogacać roztartymi spirulinowymi płatkami.

Dymorfizm płciowy: samce bardziej niebieskie z wyraźnym białym znaczeniem na trzonie ogona i wydłużonymi promieniami płetwy grzbietowej; samice jaśniejsze, krąglejsze, z rozmytym pasem bocznym.

Rozmnażanie: tarło na piaszczystym lub mulistym dnie; samce kopią płytkie zagłębienia i zapraszają samice do składania pojedynczej ikry. Inkubacja 6–8 dni (25 °C); larwy są mikroskopijne – przez pierwszy tydzień wymagają pierwotniaków, potem przyjmują wylęg solowca.

Uwagi: C. eremus jest jednym z najrzadszych kręgowców Ameryki Północnej – cała dzika populacja mieści się w jednym stawie wielkości kortu tenisowego. Wymaga stabilnego, dobrze przykrytego akwarium, wysokiej temperatury i zasolonej, twardej wody. Z uwagi na status gatunku zagrożonego (federally endangered) polecany wyłącznie doświadczonym akwarystom współpracującym z instytucjami ochrony ex situ, aby utrzymywać czyste, udokumentowane linie hodowlane.