Aphaniops dispar (samiec).

Nazwa gatunkowa: Aphaniops dispar.

Aphanius dispar jest najpowszechniej występującym taksonem rodzaju Aphanius i od dawna był traktowany jako grupa gatunkowa, a nie jako pojedynczy gatunek. Nnajnowsze badania naukowe wskazały, że A. dispar obejmował wczeniśniej również inne bliźniacze gatunki, które rózniły się nieco ubarwieniem. Obecnie przyjmuje się, że A. dispar występuje jedynie w dorzeczach Morza Czerwonego, natomiast wszystkie inne populacje, które dotąd były oznaczane jako A. dispar, w rzeczywistości reprezentują odrębne gatunki. Zdefiniowano cztery główne gałęzie ewolucyjne (klady) według obszarów geograficznych, w których występują dane gatunki rodzaju Aphanius. Najstarszy to „klad Morza Czerwonego”, obejmujący A. dispar. Drugi klad to „Klad Morza Martwego”, który jest reprezentowany przez A. richardsoni i jest grupą siostrzaną wobec trzeciego kladu - „kladu Hormuzgan” (południowy Iran, zawierający A. hormuzensis sp. oraz A. ginaonis (Holly, 1929)). Czwarty klad to „klad Zatoki Perskiej i Zatoki Omańskiej” obejmujący A. stoliczkanus.

Nazwa polska: brak.

Występowanie geograficzne: Afryka Północno-Wschodnia i Bliski Wschód (Azja Południowo-Zachodnia) – gatunek szeroko rozpowszechniony w wodach słonawych i słodkich na Półwyspie Arabskim (m.in. Arabia Saudyjska), wzdłuż wybrzeży Morza Czerwonego (Egipt, Jordania, Izrael, Erytrea).

Wygląd: mała, smukła ryba srebrzysta lub jasnobeżowa z metalicznym połyskiem i ciemnymi plamkami pigmentowymi, zwłaszcza w tylnej części tułowia i na nasadzie ogona. Samce w okresie godowym intensywnie się wybarwiają, często przybierając niebiesko-zielonkawy połysk na ciemniejszym tułowiu. Wtedy barwny wzór jest dobrze widoczny i ma kształt pionowych linii przy płetwie ogonowej i kropek w przedniej części tułowia. W okresie godowym płetwy samców również są kolorowe i wzorzyste. Płetwy ryb są zaokrąglone, u samców nieco wydłużone.

Rozmiar: samce osiągają długość do 5 cm, samice są zazwyczaj mniejsze – do ok. 3,5–4 cm.

Długość życia: zwykle do 2 lat w warunkach naturalnych, w akwarium możliwe jest przedłużenie życia do 3 lat.

Typ środowiska: występuje w wodach słonawych, lagunach, estuariach, kanałach irygacyjnych, czasem również w wodach słodkich i okresowo zasolonych zbiornikach. Dobrze toleruje ekstremalne warunki – wysokie temperatury i zasolenie. 

Wymagane parametry wody: pH: 7,0–8,5, woda może być słodka, ale najlepiej tolerowana jest słonawa (2-3‰). Twardość wody: umiarkowana do twardej.

Temperatura: Tolerowane zakresy to 20–35°C.Optymalny zakres to temperatura to 22–28°C. Gatunek dobrze znosi wysokie temperatury i okresowe zmiany.

Zalecany minimalny litraż: 30 l. dla jednej pary lub 80 l. (dla małej grupy - dla 6-7 osobników). W akwariach wielogatunkowych należy dobrać spokojnych, drobnych współmieszkańców tolerujących słonawą wodę.

Wystrój zbiornika: piaszczyste lub drobnożwirowe podłoże, dekoracje z kamieni, roślinność tolerująca słonawe środowisko jest zbędna ale mile widiany będzie nurzaniec. Można zastosować rośliny pływające, dające cień (w niskim zasoleniu powinny rosnąć). Ryby lubią otwarte przestrzenie do pływania i dobrze oświetlone akwaria.

Zachowanie: ryby ruchliwe i umiarkowanie terytorialne – szczególnie samce wobec siebie mogą wykazywać zachowania agresywne w okresie godowym. W grupie najlepiej trzymać więcej samic niż samców. Gatunek aktywny, często widoczny w akwarium lubiący mocne światło.

Dieta: mięsożerne – preferują drobne bezkręgowce, takie jak zooplankton, larwy owadów, rozwielitki, oczliki. W akwarium chętnie przyjmują mrożone i żywe pokarmy, czasem również suche wysokobiałkowe granulaty. Wskazane jest urozmaicanie diety.

Dymorfizm płciowy: samce są intensywniej ubarwione, posiadają mocniejszy wzór na tułowiu i płetwach, często z błękitnym połyskiem, ich płetwy są wydłużone. Samice są bledsze, mniejsze, bardziej zaokrąglone (zwłaszcza w okolicy brzucha), wzór na tułowiu słabo zarysowany.

Rozmnażanie: rozród możliwy w akwarium – wymaga podwyższenia temperatury do 28–30°C i dobrego karmienia żywym pokarmem. Samce prezentują tańce godowe i bronią terytorium. Ikra składana jest wśród drobnych roślin, kamieni lub substratu. Wylęg następuje po 7–10 dniach. Larwy po wylęgu są bardzo drobne – wymagają mikroskopijnego pokarmu, np. pierwotniaków, rotatorii. Po ok. 2 tygodniach można podawać wylęg solowca.

Uwagi: gatunek polecany średnio zaawansowanym i doświadczonym akwarystom. Bardzo ciekawy ze względu na zdolność przystosowania się do ekstremalnych warunków – wysoka temperatura, słonawa woda, ubogie środowisko. W hodowli nadal dość rzadki, ale powoli zyskuje popularność. Jest to jeden z niewielu gatunków akwariowych pochodzący z suchego, pustynnego i ubogiego w słodkie wody świata arabskiego.