Zdjęcie: Nhobgood, osłonice, CC BY-SA 3.0.

Osłonice to morskie organizmy, które na pierwszy rzut oka mogą wyglądać jak gąbki lub makroglony. W rzeczywistości są to prymitywne formy życia, które zalicza się do zwierząt strunowców, spokrewnionych odlegle z kręgowcami. Ich ciało ma galaretowatą, półprzezroczystą lub mlecznobiałą strukturę i jest chronione osłoną (tuniką), od której pochodzi ich nazwa.

Osłonice żyją osiadłym trybem życia – przytwierdzają się do podłoża, skał, koralowców lub twardych elementów dekoracji w akwarium. Najczęściej mają postać półprzezroczystych, workowatych organizmów z dwoma otworami – syfonem wpustowym i wypustowym – przez które przepuszczają wodę, filtrując z niej mikroskopijny pokarm. Niektóre gatunki przybierają barwy żółte, pomarańczowe, czerwone, a nawet granatowe – szczególnie efektowne są osłonice kolonijne, które tworzą kolorowe dywany na skałach.W warunkach naturalnych osłonice występują niemal na całym świecie – od płytkich raf po głębiny oceaniczne. W akwariach spotykane są głównie niewielkie gatunki, które trafiają do zbiornika przypadkowo z żywą skałą lub innymi organizmami. Ich wielkość zazwyczaj nie przekracza kilku centymetrów.

Wbrew pozorom osłonice są bardzo użyteczne w akwariach rafowych – jako efektywne filtratory pomagają w utrzymaniu czystości wody. Żywią się drobnym  planktonem, bakterioplanktonem oraz cząstkami organicznymi. Aby utrzymać je w dobrej kondycji, konieczne jest regularne dozowanie do akwarium zawiesiny fitoplanktonu, bakterii lub specjalnych preparatów pokarmowych – w mikroskopijnych dawkach, często podawanych pipetą lub strzykawką w toni wodnej.

Osłonice są bardzo wrażliwe na zmiany parametrów wody i zanieczyszczenia – szczególnie na amoniak, metale ciężkie i nagłe wahania zasolenia. Źle znoszą przenoszenie i nagłe zmiany warunków. W dobrych warunkach mogą funkcjonować w akwarium przez wiele miesięcy, a nawet dłużej – jednak w gorszych szybko się rozpadają, co prowadzi do rozchwiania parametrów wody. Dlatego warto regularnie monitorować ich stan i w razie potrzeby usuwać obumarłe osobniki.  Niestety te bardziej spektakularne formy są zazwyczaj dosyć trudne w utrzymaniu i zalecane są doświadczonym akwarystom. najczęściej są one w stanie przetrwać tylko w dużych i bardzo stabilnych systemach - np. akwariach morskich o pojemności ponad 600 l. W akwariach należy unikać umieszczania osłonic w miejscach o bardzo silnym prądzie wody – najlepiej sprawdzają się strefy o umiarkowanym przepływie, które zapewniają stały dopływ planktonu bez nadmiernego szarpania ich delikatnego ciała. Osłonice mogą być uszkadzane przez niektóre gatunki ryb i bezkręgowców – zwłaszcza te, które wykazują skłonność do skubania lub dziobania delikatnych organizmów. Należy unikać łączenia ich z wargatkami, niektórymi krabami, krewetkami drapieżnymi, wężowidłami i ustnikami, które żerują na skałach. Choć osłonice nie poruszają się aktywnie i nie prowadzą żadnych interakcji z innymi zwierzętami, mogą pełnić rolę bioindykatorów – podobnie jak rurówki. Ich gwałtowne kurczenie się lub rozpad może świadczyć o pogorszeniu jakości wody w zbiorniku.

Podobnie jak inne filtratory, osłonice najlepiej czują się w wodzie bogatej w mikroskopijny pokarm, ale stabilnej chemicznie i o niskim poziomie związków azotu. Ze względu na swoją delikatność i krótki cykl życia, nie powinny być traktowane jako element trwałej obsady akwarium – raczej jako fascynujący dodatek, który może wzbogacić różnorodność biologiczną w dojrzałym zbiorniku rafowym.