Od lewej 1. odpieniacz do sumpa, 2. odpieniacz zawieszany (zwnętrzny - kaskadowy), 3. odpieniacz wewnętrzny.
Urządzenia uważane za niezbędne w akwarystyce morskiej - czyli odpieniacze można podzielić na trzy grupy. Pierwszą są odpieniacze zewnętrzne, które montuje się w sumpach (osobnych zbiornikach filtracyjnych montowanych w szafce pod akwarium). Drugą grupą są mało znane odpieniacze kaskadowe, zawieszane na szybie zbiornika, gdzie odpienianie odbywa się w zasadzie poza zbiornikiem. I trzecią grupę stanowią odpieniacze wewnętrzne, które montuje się w akwariach. Wszystkie te trzy typy odpieniaczy działają mniej więcej na podobnych zasadach.
Zobacz także:
Artykuł o sumpie (kliknij, aby przejść)
Najpierw jednak odpowiedzmy sobie na podstawowe pytanie - do czego tak naprawdę służy odpieniacz w zbiorniku słonowodnym?
Otóż sprzęt ten mówiąc w dużym uproszczeniu jest rodzajem filtra słonej wody, z tą jednak różnicą, że jego funkcja polega nie tyle na filtrowaniu wody ile bardziej na jej wyjaławianiu. Odpieniacz więc jest urządzeniem, które oczyszcza wodę, ale w zupełnie inny sposób niż filtry w akwariach słodkowodnych. Zasada jego działania jest niezwykle prosta – w odpieniaczu mieszana jest woda z powietrzem, z której powstaje piana. Piana ta wyłapuje cząsteczki białek, do których przyłączają się niepożądane tłuszcze, kwasy tłuszczowe, fosforany, fenole, węglowodany, metale związane białkami. W ten sposób z wody jest usuwana zawiesina. Nadmiar piany unosząc się w odpieniaczu jest wypychany do osobnego pojemnika (tzw. kubka), z którego należy ją usunąć, a oczyszczona woda wraca do akwarium. Niestety ale odpieniacz usuwa również m.in. witaminy czy mikrolementy. Dlatego w przypadku odpieniacza w akwarium morskim, ważne jest to, aby dobrać go do obsady zbiornika, ponieważ nie można tu stosować zasady nadfiltracji tak jak w zbiorniku słodkowodnym, gdyż zbyt mocny odpieniacz niemal całkowicie wyjałowi nam słoną wodę.
Na szczęście jest to sprzęt, którego wydajność w większości przypadków można regulować, np. poprzez zwiększanie przepływu powietrza, dlatego też można zakupić delikatnie mniejszy odpieniacz, który będzie można bardziej podkręcić lub lekko większy, którego moc wypieniania będzie można trochę skręcić. Drugą opcją regulacji jest także ustawianie zanurzenia odpieniacza, która również wpływa na jego wydajność.
Odpieniacz jest na tyle zmyślnym urządzeniem, że podejmuje właściwą pracę tylko wtedy gdy nie jest zaburzone napięcie powierzchniowe wody w akwarium. Jeżeli do zbiornika akwarysta włoży rękę, wówczas odpieniacz przestaje produkować pianę i taki stan może trwać nawet do 30 minut po wyjęciu rąk ze zbiornika. Również gdy akwarysta nakarmi ryby, wówczas odpieniacz również wychwyci tą czynność i przestanie na pewien czas efektywnie produkować pianę, pomimo tego że cały czas będzie pracować. Mówi się wtedy, że jego praca jest nie efektywna.
Czy odpieniacz jest konieczny w każdym zbiorniku morskim?
Wodę morska jest bardzo ciężko oczyścić w warunkach akwariowych. Odpieniacz potrafi jednak oczyszczać wodę poprzez jej wyjaławianie. Można prowadzić akwaria morskie bez odpieniacza z minimalną obsadą zwierząt akwariowych - jednak najbardziej jest to wskazane w tzw. skalniakach, czyli zbiornikach bez koralowców. Korale w akwariach rafowych są bardzo wrażliwe na jakość wody i nie da się ich utrzymywać w większości zbiorników bez odpieniacza (poza koralami miękkimi). Koralowce dzielimy na korale miękkie (najbardziej odporne), korale typu LPS (wrażliwe na jakość wody) i korale typu SPS (wysoko wrażliwe). O ile da się w niektórch przypadkach utrzymywać korale miękkie z małą obsadą rybną w akwariach bez odpieniaczy to w zasadzie nie wykonalne jest aby trzymać korale typu LPS i SPS w systemach akwariowych bez odpieniacza.
Zobacz także:
Artykuł - Odpieniacz montowany wewnątrz zbiornika - jaki wybrać? (Kliknij, aby przejść)
Tekst: Tommy Aquario