Zdjęcie: Klementina Keresztes, biotop rzeki Janali, Assam, Indie.
Akwarystyka biotopowa polega na wiernym odtwarzaniu w akwariach (kreowaniu) danych siedlisk wodnych z konkretnych miejsc akwenów. Taka kreacja najczęściej odbywa się poprzez utworzenie aranżacji na podstawie fotografii wykonanej w miejscu tego biotopu. W akwariach biotopowych można wykorzystywać jedynie gatunki roślin i zwierząt zamieszkujące odtwarzany biotop. W dużym uproszczeniu - biotop to wycinek danego stanowiska przyrodniczego z konkretnego określonego miejsca. Dlatego akwaryści biotopowi wskazują zawsze konkretne namiary biotopu tworzonego w akwarium - np. nazwę miejscowości zlokalizowanej nad rzeką a nawet nazwę konkretnego miejsca. Przykładowo - może to być np. miejsce w rzece Oława, w miejscowości Bystrzyca Oławska, zatoka przy ujściu Smortawy. Żeby być bardziej precyzyjnym można podać nawet współrzędne geograficzne - czyli dla tego miejsca jest to: 50°57'04.6"N 17°24'53.9"E.
mapa satelitarna dla biotopu - rzeka Oława, Bystrzyca Oławska, zatoka przy ujściu Smortawy.
Uwaga często dochodzi do nieścisłości w przypadku określania akwariów biotopowych. Przykładowo - błędne i bardzo nieprecyzyjne jest stwierdzenie - biotop Tanganika. Jezioro Tanganika jest akwenem bardzo dużym, jego długość to ok. 670 km. W jego obrębie można wyróżnić strefy skaliste, przejściowe i piaszczyste. W jeziorze istnieją gatunki ryb, które się ze sobą niekiedy nawet nie spotykają (np. z północnej i południowej części akwenu). Dodatkowo na różnych głębokościach wyróżnia się inny krajobraz podwodny i zwykle zamieszkują go inne gatunki ryb. Zatem de facto nie istnieje termin "biotop Tanganika", "biotop Malawi" czy np. "biotop Morza Bałtyckiego". Typowe akwaria z gatunkami ryb z Jeziora Malawi czy Tanganika są akwariami obszarowymi (nie biotopowymi). Dlatego właściwym jest dla nich nazewnictwo - "akwarium typu Tanganika" (nie - "akwarium biotopu Tanganika") i takie nazewnictwo jest używane na naszym portalu.
Żeby stworzyć akwarium biotopowe należy najpierw dokładnie zgłębić wiedzę na temat tego biotopu. Określić jakie gatunki ryb, innych zwierząt wodnych i roślin w nim egzystują. Następnie przejrzeć podwodne zdjęcia z tego miejsca i filmy. Najlepiej jeżeli jest możliwość osobiście odwiedzić ten biotop i własnoręcznie dokonać dokumentacji filmowo-zdjęciowej. Jeżeli nie ma takiej możliwości - wówczas taką dokumentację zbiera się z relacji opisowych innych autorów, także z czasopism, książek, internetu.
Przy tworzeniu akwarium biotopowego dodatkowo należy odtworzyć dokładnie warunki wodne - a więc twardości, odczyn pH, temperaturę. Parametry te muszą być zgodne z biotopem. Odtwarzamy również poziom oświetlenia - jeżeli dany biotop przedstawia konkretne miejsce ze strumienia, który przepływa przez zaciemniony przez korony drzew las, to również warunki świetlne muszą być tutaj zachowane. Uwaga - piasek na podłoże, żwir, kamienie czy korzenie nie muszą pochodzić z danego biotopu - można te elementy zastąpić innymi o podobnym wyglądzie. Pamiętajmy, że biotop akwarystyczny jest jedynie sztuczną kreacją - tworzeniem a dokładniej odwzorowaniem. Wszystkie te kwestie powodują dodatkowo jedną bardzo istotną rzecz (poza realizmem) - a mianowicie zwierzęta z danego biotopu będą znajdować się wtedy w warunkach optymalnych dla siebie, podobnych jak w naturze - i o to właśnie tutaj chodzi.
Zdjęcie: Aleksander Halczuk, biotop jednego ze starorzeczy rzeki Odry przy łęgach odrzańskich z okolic Brzegu Dolnego - miejscowość Brodno / Polska (akwarium konkursowe)