Zdjęcie: Doss Miller, Odontdactylus scyllarus.
Zdjęcie: Chanelle Irish, Odontdactylus scyllarus.
Nazwa gatunkowa: Odontdactylus scyllarus / Odontdactyllus latirostris.
Nazwa polska: brak nazwy polskiej. Potocznie nazywana jest jednak krewetką modliszkową (oba gatunki) ze względu na swoją naturę i zachowania. W zasadzie nie jest to jednak precyzyjne określenie, gdyż odnosi się ono do ogólnego typu tych krewetek.
Rodzina: Odontodactylidae.
Wygląd: krewetki Odontdactylus scyllarus są bardzo kolorowe, w niektórych krajach nazywane są nawet krewetkami modliszkowymi tęczowymi. Najczęściej spotyka się odmiany w ubarwieniu zielonym z pomarańczowymi odnóżami ale dostępne są także egzemplarze o głównym zabarwieniu pomarańczowym lub brązowym. Do tego dochodzą liczne dodatkowe kolory w różnych miejscach pancerza i głowotułowia w postaci plam i wzorów. Kolory są jaskrawe i metaliczne. Uropody są ciemnoniebieskie, dodatkowo występują jaskrawoczerwone szczecinki. Budowa anatomiczna tych zwierząt jest bardzo ciekawa i zarazem odmienna w stosunku do innych krewetek. Organizmy te wyglądają nieco komicznie.
Tym co sprawia, że zwierzęta te są tak wyjątkowe to ich maczuga, która jest również potocznie jest nazywana "rozgniataczem" lub "rozbijaczem". Pełni ona funkcję pięści a może raczej pałki lub młota np. do rozbijania pancerza lub muszli swoich upolowanych ofiar żeby dostać się do miękkiej tkanki, którą można się pożywić. Rozbijacz jest na tyle silny, że krewetka potrafi nawet (w rzadkich wypadkach) rozbić akwarium lub urwać palec akwaryście.
Kolejną wyjątkową rzeczą u tych krewetek jest skomplikowany aparat wzroku. Zwierzęta te widzą światło spolaryzowane w znacznie większej palecie barw niż ludzkie oko. Fakt ten spowodował liczne badanie narządu wzroku u tego gatunku aby poznać dokładnie możliwości tych zwierząt oraz tajemnicę ich budowy. Dodatkowo gałki oczne obracają się wobec siebie niezależnie przez co perspektywa i kąt widzianego obszaru jest znacznie większa niż u ludzi.
Natomiast gatunek Odontdactyllus latirostris różni się głównie ubarwieniem - pancerz jest zazwyczaj jasny we wzór marmurkowy w kolorze szarym, brązowym lub bordowym. Oba gatunki mają jednak podobna specyfikę, wymagania i zachowania.
Występowanie geograficzne: krewetki te są bardzo pospolite w środowisku naturalnym i w zasadzie występują w różnych miejscach Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego w strefie subtropikalnej i tropikalnej. Spore populacje występują od Japonii, na północ od Australii i na Guam, także wzdłuż wschodniej Afryki.
Wielkość: źródła wskazują, że Odontdactylus scyllarus osiąga 3-18 cm, do akwariów trafiają osobniki o wielkości 4-8 cm i rzadko są większe niż 12 cm. Natomiast Odontdactyllus latirostris osiąga 2-8 cm.
Długość życia: Odontdactylus scyllarus - źródła wskazują, że samce do 6 lat, samice do 4 lat. Odontdactyllus latirostris do ok. 3-4 lat.
Typ środowiska: Odontdactylus scyllarus spotykany głównie na rafach koralowych oraz w ich okolicach na podłożu piaszczystym lub piaszczysto-żwirowym na głębokości zwykle 1-36 m. Odontdactyllus latirostris spotykany bardziej poza rafami i w płytszych wodach.
Wymagane parametry wody: optymalne zasolenie 35,5‰, PH 8,0-8,4.
Temperatura: w naturze 22-28°C, zalecana w akwariach 24-27°C.
Zalecany minimalny litraż: ok. 120 l. dla krewetki o wielkości poniżej 10 cm i 160 l. dla krewetki o wielkości powyżej 10 cm. Z tym, że dla tego gatunku nie ma aż tak dużego znaczenia wysokość zbiornika a bardziej powierzchnia dna, gdyż głównie zwierzęta te poruszają się po podłożu. Zaleca się trzymanie tych zwierząt w akwariach skalnych.
Zachowanie: zwierzęta te nadają się jedynie do zbiornika jednogatunkowego, gdyż polują na inne zwierzęta akwariowe. Są bardzo terytorialne w stosunku do innych gatunków. Aktywne zarówno w dzień jak i w nocy. Polują na inne zwierzęta nie tylko czekając w swojej kryjówce ale również ścigają swoje ofiary po całym zbiorniku.
W jednym zbiorniku można trzymać tylko jedną krewetkę, gdyż są to zwierzęta samotnicze i łączą się jedynie krótkotrwale na czas tarła. Dwa osobniki w jednym zbiorniku będą walczyć ze sobą o terytorium i zwykle kończy się to śmiercią jednego z nich i okaleczeniem drugiego. W rzadkich przypadkach obserwowano w naturze, że czasem zwierzęta te tworzyły stałe monogamiczne pary, które wspólnie razem żył na jednym terytorium i wspólnie zajmowały kryjówki. Nie do końca wiadomo od czego to zależy. W akwariach zwykle nie dało się uzyskać takich par. Być może w naturze trwałe pary powstają częściej a nie da się takich zachowań uzyskać w warunkach akwariowych. Kwestia ta wymaga jednak dodatkowych badań i obserwacji.
Uwaga - krewetki te mogą niszczyć koralowce twarde - wyrąbując w nich kryjówki za pomocą swojego rozbijacza. Po za tym lubią kopać nory i kryjówki w podłożu, zwłaszcza gdy w zbiorniku ich brakuje. Najczęściej przebywają w swoich kryjówkach wystawiając jedynie lekko przednią część ciała. Wskazane jest aby w zbiorniku znalazły się gliniane doniczki, groty sklejone z kamieni itp.
Krewetki przechodzą okresowo wylinkę (zrzucanie starego pancerza) co 35 do 70 dni. Im starsze tym rzadziej się to odbywa. W tym czasie nie żerują i okres ten spędzają w ukryciu.
Dieta: mięsożerne - żywią się tylko żywymi krewetami, krabami, ślimakami, małżami, rozgwiazdami i wężowidłami. Można je skarmiać także słodkowodnymi mięczakami a nawet ślimakami lądowymi - wstężykami. Ich wykarmienie jest nie lada wyzwaniem. Karma powinna być zróżnicowana. Zwierzęta te nie jedzą suchej karmy.
Dymorfizm płciowy: brak danych.
Rozmnażanie: dojrzałość płciową osiągają między 18 a 24 miesiącem życia. Do tarła dochodzi głównie w nocy, gdy temperatury na rafach są w górnych granicach. Po kopulacji samica może przenosić jednorazowo nawet 20 000-50 000 jaj. Ikra pozostaje przy samicy przez okres 30-60 dni. Młode po wykluciu jeszcze przez pewien czas trzymają się matki. Następnie młode żyją planktonicznie w toni wodnej przez okres ok. 90 dni. Po tym czasie osiedlają się na podłożu. Gatunek nie jest rozmnażany w akwariach.
Uwagi: podczas chwytania tych krewetek należy zachować środki ostrożności. Uderzenie krewetki w palec akwarysty może się zakończyć jego urwaniem, natomiast uderzenie w twarz człowieka może zakończyć się znokautowaniem! W zasadzie raz wpuszczona do zbiornika krewetkę jest już bardzo trudno ponownie wyłowić - zwykle się to wiąże z rozbieraniem wszystkich dekoracji w zbiorniku. Należy pamiętać, że krewetki te mają bardzo wyostrzone zmysły i w zasadzie wszystko widzą - dlatego nie na się ich wyłowić ze zbiornika z zaskoczenia. Samo łowienie krewetki może doprowadzić do rozbicia zbiornika, dlatego należy to robić dwoma dużymi siatkami. Warto wtedy również zabezpieczyć boczne ścianki akwarium w dolnej części siatką budowlaną lub włożyć ciasno kawałki styropianu.