gleba 2

Ziemia ogrodowa jako podłoże jest ciekawą opcją do akwariów roślinnych. Jeżeli zbiornik, który będziemy zakładać ma być nastawiony na bujną aranżację roślinną to warto przemyśleć sobie ten typ podłoża. Wprowadzenie takiego materiału do zbiornika ma na celu wyposażenie go w użyźnione podłoże, które będzie mogło nawet przez 3-4 lata dobrze zasilać nasze rośliny akwariowe w niezbędne pierwiastki i wartości odżywcze. Oczywiście aby akwarium zostało prawidłowo założone i by później jego prowadzenie nie powodowało pewnych problemów to trzeba trzymać się ściśle określonych zasad, które dokładnie zostaną omówione w dalszej części tego artykułu.

Do jakich akwariów (litraż, kształt, typ)?

Jeżeli chodzi o litraż to nie ma w tej kwestii żadnych ograniczeń. Akwarium na ziemi ogrodowej można zakładać zarówno w małych zbiornikach (np. 20 l.) jak i w dużych (1000 czy 2000 l.). Natomiast bardziej istotna wydaje się wysokość akwarium. Prawidłowo przygotowana warstwa podłoża z użyciem ziemi ogrodowej powinna mieć minimum ok. 7 cm wysokości (może być więcej). Zatem nie bardzo będą nadawać się niskie zbiorniki. Zakładając, że akwarium ma jedynie 20 cm wysokości to gdy z góry zostawiamy 2 cm wolnej przestrzeni (od tafli wody do krawędzi szyby) i do tego dodamy minimum 7 cm podłoża to może się okazać, że dla ryb a zwłaszcza dla roślin zostanie tylko niewielki pas o wysokości słupa wody w granicach 10-11 cm. Stąd zaleca się stosowanie wyższych zbiorników przy stosowaniu podłoża z ziemi ogrodowej.

Skąd pozyskać ziemię?

Można ją zakupić w sklepie ogrodniczym jak i pozyskać z działki, ogrodu czy wprost z natury. Są jednak pewne warunki. W przypadku zakupu - mając wątpliwości - należy skonsultować się ze sprzedawcą, aby dobrał on odpowiedni produkt. Zalecam, żeby ziemia była naturalna - tzn. bez żadnych dodatków nawozów sztucznych i wspomagaczy. Ponadto nie powinna mieć domieszek spulchniających typu perlit, śrut styropianowy itp. Nie powinna mieć również kamyków, ponieważ ich obecność będzie zupełnie zbędna w naszym podłożu i będzie defacto tylko zabierać miejsce, które mogłoby być wykorzystane dla zwiększenia objętości cennej ziemi.

Natomiast w przypadku ziemi ogrodowej pozyskiwanej z natury a nie sklepu - należy wybierać materiał z miejsc, gdzie nie były stosowane nawozy (sztuczne jak i naturalne - zwłaszcza obornik). Dlatego wyklucza się ziemię z pól uprawnych. Najlepiej unikać jest ziemi gliniastej, żwirowej i piaszczystej a skupić się na wyszukaniu najbardziej wartościowego czarnoziemu, który będzie najbardziej żyzny. Struktura materiału powinna być drobna. Pozyskaną ziemię dobrze jest przesiać przez sito w celu wyeliminowania drobnych kamieni, korzeni, kawałków drewna i gałęzi. Często najbardziej idealna wydaje się ziemia z kretowiska, ponieważ jest ona już odpowiednio spulchniona, przesiana i pozbawiona owadów przez samego kreta.

praca w ogrodzie

Uwaga: nie zalecam pozyskiwania ziemi ze zbiorników wodnych (kanały, rowy, stawy, jeziora itp.). Często stan czystości biologicznej jak i chemicznej może pozostawiać wiele do życzenia. Niejednokrotnie z taką ziemią można sobie przywlec do akwarium nie tylko pewne patogeny jak - choroby bakteryjne, grzybicze itp. ale i różnorakie groźne organizmy wodne w tym np. drapieżne owady czy płazińce.

Jak ułożyć ziemię w akwarium?

Ziemię wsypujemy do pustego zbiornika na dno. Najczęściej tworzy się warstwę grubości 2-3 cm. Warstwa 2 cm będzie działać z reguły minimum 2 lata, 3 cm - 3 lata. Nie ubijamy jej na twardo robiąc klepisko, ponieważ woda później już przy zalaniu ma swobodnie wpłynąć w jej strukturę. Ziemię powinno się jedynie lekko przyklepać i wyrównać.

gleba 1

Sprawdzonym przyrządem do układania i wyrównywania ziemi jest plastikowa karta. Ziemię rozmieszczamy w taki sposób, aby nie dotykała ona bocznych szyb. Najlepiej jest zrobić przy bocznych szybach tzw. opaskę - pustą strefę na szerokość 3 cm, wolną od ziemi. Ma to za zadanie odsunięcie materiału ziemnego od bocznych szyb, ponieważ w pracującej ziemi będą zachodzić procesy gnilne i jeżeli ziemia będzie stykać się z bocznymi szybami, wówczas akwarysta będzie mieć na widoku brudną i zaglonioną szybę poniżej linii podłoża. Sposób ułożenia ziemi pokazuje poniższy rysunek.
ziemia rysunek 1

Widok dna zbiornika - rzut akwarium od góry, między bocznymi szybami a strefą ziemi jest odstęp 3 cm.

Jeżeli z przodu akwarium nie będziemy mieli zamiaru sadzić jakichkolwiek roślin to wówczas lepiej jest tą przednią strefę także pozbawić ziemi, ponieważ będzie ona tam zupełnie zbędna i może jedynie być źródłem problemów (o tym w dalszej części artykułu). Poniższy rysunek pokazuje ułożenie ziemi w przypadku utworzenia wolnej przestrzeni z przodu akwarium, przeznaczonej do obserwacji ryb lub pod inne dekoracje (np. korzenie).

ziemia rysunek 2

Widok dna zbiornika - rzut akwarium od góry, z przodu brak jest strefy z ziemią - jest to miejsce gdzie nie będzie roślin.

Warstwę ziemi należy przykryć warstwą żwiru, która będzie miała za zadanie stworzyć warstwę izolacyjną dla ziemi. Wszelkie osady organiczne będą w ten sposób oddzielone od toni wodnej i utrzymywane w ziemi, po to by nie dostawały się do słupa wody i zmętniały, odbarwiały czy brudziły wodę w akwarium. Warstwa żwiru powinna mieć około 5 cm. Żwir musi mieć dodatkowo odpowiednią granulację - minimum 2-3 mm, 3-4 mm, maksimum 4-5 mm średnicy ziarna (może być również mieszanką tych wartości). Nie można stosować większego żwiru, ponieważ przy grubszym materiale utworzą się kanaliki i szpary, poprzez które będą wychodzić duże ilości związków azotu i fosforu wprost do słupa wody. To spowoduje, że dno szybko pokryje się glonami, które będą praktycznie będą nie do usunięcia, gdyż będą stale zasilane nawozami z ziemi. Ponadto będą dodatkowo ciągłe problemy z wodą w zbiorniku - a konkretnie z jej kolorem (żółtawy, bursztynowy, herbaciany) oraz parametrami (znacznie podniesione wartości N, P). Na ziemię ogrodową stosuje się tylko żwir. Nie należy używać substratów, piasku czy kamieni.

Osobną kwestią jest zastosowanie siatki budowlanej, którą niektórzy akwaryści umieszczają między ziemią a żwirem. To rozwiązanie ma zarówno wady jak i zalety. Do zalet należy zaliczyć to, że siatka trzyma całą ziemię w jednym kawałku (działa jak zbrojenie). Dodatkowo umożliwia delikatne wyciąganie sadzonek poprzez wyrywanie ich. Należy zaznaczyć, że chodzi tutaj tylko o pozyskiwanie małych sadzonek, ponieważ u dużych roślin większa bryła korzeniowa nie przejdzie przez siatkę. Przy wyrywaniu siatka trzyma podłoże w stałej płaszczyźnie i uniemożliwia przesunięcia warstwy ziemi względem żwiru. Wadą jest to, że siatka zostaje z akwarium do końca i nie można jej usunąć. Ponadto nie można dosadzać większych roślin gdy jest taka siatka, bo nie przeciśniemy przez jej oczka większego systemu korzeniowego. Zatem co do użycia siatki zdania są podzielone i jedni ją stosują inni - nie stosują.

A co ze szkodnikami i innymi organizmami?

Nie ma to znaczenia. Organizmy, które zostaną w ziemi są zwierzętami lądowymi (robaki, mięczaki, larwy owadów itp.). W momencie gdy ziemia zostanie zalana wodą zwierzęta te umrą a następnie staną się użyźnieniem naszej ziemi. 

Napełnianie wodą.

Po przygotowaniu podłoża z ziemią ogrodową można przystąpić do napełniania akwarium wodą. Należy to zrobić bardzo ostrożnie wlewając ją bardzo małym strumieniem wody, który w żadnym wypadku nie może zaburzyć struktury podłoża. Są różne techniki napełniania - jednak najlepszą wydaje się napełnianie z użyciem dużego arkusza folii bąbelkowej, który docinamy nożyczkami na wymiar dna. Następnie rozkładamy go na całej powierzchni podłoża. Wężykiem nalewamy wodę z wiadra i kierujemy strumień wody na folię bąbelkową. Arkusz foli zabezpieczy dno przed strumieniem wody i nasze podłoże będzie wówczas nie naruszone. Wraz z napełnianiem wody folia będzie się podnosić do góry wraz z linią tafli wody, gdyż będzie pływać po powierzchni. Na koniec łatwo będzie ją wyjąć ze zbiornika. Ostrożne napełnianie jest sprawą niezwykle ważną, bo jeśli podczas napełniania zbiornika podłoże zostanie naruszone to wówczas woda zabarwi się i zmętnieje a nawet przyjmie błotnisty kolor. Wtedy cała praca pójdzie na marne i konieczne będzie ponowne przygotowanie podłoża całkowicie od początku.

Sadzenie roślin.

Do sadzenia w podłożu z ziemią ogrodową najlepiej jest stosować małe sadzonki w bardzo dużych ilościach. Ideałem jest sadzenie roślin za pomocą pensety tylko w górnej warstwie żwiru, tak by nie zagłębiać pensety aż do pokładów gdzie występuje ziemia ogrodowa. Rośliny wraz ze wzrostem korzeni i tak samoistnie dosięgną warstwę z naszą ziemią i będą się zasilać jej składnikami odżywczymi. Aby nie było problemów z glonami należy obsadzić wszystkie strefy akwarium gdzie ułożono ziemię. Im gęściej - tym lepiej. Jeżeli w którymś konkretnym miejscu zbiornika nie planowaliśmy sadzić roślin, bo np. miały się tam znajdować korzenie, kamienie czy po prostu wolna strefa, to lepiej już na początku podczas układania ziemi strefę tą wysypać tylko samym żwirem, ponieważ strefy z ziemią bez roślinności będą generować glony na podłożu, poprzez wolno wydzielające się związki azotowe i fosforowe z podłoża. Pamiętajmy, że podłoże z ziemią ogrodową jest półprzepuszczalne i jeżeli nie będzie na nim roślin, które te związki będą na bieżąco konsumować to będzie to źródło problemów w akwarium.

Po pewnym czasie może się okazać, że nie wszystkie rośliny będą preferować taki typ podłoża. Oczywiście rośliny mają różne wymagania i niektóre gatunki nie chcą rosnąć w zbyt żyznym podłożu. Te rośliny, które nie będą chciały rosnąć i będą marnieć najlepiej zastąpić innymi gatunkami. Ewentualne usuwanie roślin należy dokonywać poprzez wycinanie nożyczkami tak aby nie naruszyć struktury podłoża. Korzenie, które zostaną w ziemi z czasem zgniją i użyźnią dodatkowo podłoże.

Obserwacja akwarium.

Tuż po zalaniu zbiornika wodą i posadzeniu roślin należy obserwować dokładnie zbiornik. Mieszanki jak i skład ziemi są różne. Niektóre podłoża mogą w pierwszym etapie życia zbiornika oddawać duże ilości substancji organicznych do wody. Jeżeli kolor wody dosyć szybko się zacznie zmieniać to należy wykonać podmianę wody. Wykonywanie testów wody w początkowym okresie (tuż po założeniu akwarium) nie ma większego sensu gdyż podłoże będzie się w tym czasie stabilizować. Ilość podmian jest zależna od potrzeb. Niektóre podłoża na ziemi w ogóle nie wymuszają natychmiastowej podmiany wody, innym wystarczy jedno na początku a jeszcze innym kilka podmian. Jedno jest pewne - jeżeli podłoże zostało dobrze ułożone to po pewnym czasie ziemia się ustabilizuje i dodatkowe podmiany wody nie będą konieczne (oprócz podmian cyklicznych).

Ziemia ogrodowa a akwarium HT?

Wcześniej padło stwierdzenie, że ziemię akwariową stosuje się w akwariach roślinnych. Jednym z typów takich akwariów są także zbiorniki HT. Jednak podłoże z ziemią ogrodową sprawdza się najlepiej w akwariach LT, czyli bez wspomagania CO2 i dozowania sztucznych nawozów kropelkowych czy soli. Nie oznacza to jednak że w akwariach HT nie można stosować tego podłoża. Można, ale jest to problematyczne, ponieważ w zbiornikach HT rośliny bardzo szybko rosną i równie szybko konsumują potężne ilości wartości odżywczych oraz pierwiastków. Dlatego tam roślinność bardzo szybko taką ziemie wyjaławia a ponowne użyźnienie takiego podłoża jest sprawą bardzo trudną. Można co prawda ostrzykiwać taką ziemię płynnym nawozem organicznym poprzez strzykawkę z igłą ale jest to jednak czasochłonne i kłopotliwe. Na wstępie tego artykułu zostało zaznaczone że akwaria LT mogą być prowadzone na ziemi ogrodowej nawet przez 3-4 lata, tymczasem w akwariach HT ziemia może być już jałowa po 6-7 miesiącach. Dlatego do akwariów HT jako podłoże bardziej sprawdzą się substraty, w tym podłoża aktywne, które potrafią magazynować mikro i makro elementy potrzebne do wzrostu roślin i regulować ich poziom w wodzie.

A oświetlenie?

Oświetlenie jest jednym z czterech składników, które wymaga roślinność akwariowa do życia i prawidłowego wzrostu.

rośliny i oświetlenie 65

Zdjęcia: Michał Kmieć, na tafli wody odbija się specjalistyczna ledowa lampa akwariowa z pasmem dla roślin dedykowana dla roślin wymagających.

Trzy pozostałe to woda, dwutlenek węgla i substancje odżywcze (nawozy). O ile z obecnością wody w akwarium nie ma problemu jak również i z nawozami, bo będziemy je mieć w naszym podłożu - o tyle większy problem może stanowić źródło dwutlenku węgla. Jeżeli planujemy obsadę rybną w naszym zbiorniku to dostarczać nam CObędą m.in. ryby, które go produkują. Potrafią go produkować również zielone glony. W zasadzie ostatnim ważnym czynnikiem pozostaje światło. Należy je odpowiednio dobrać pod kątem mocy i natężenia. Zalecam by do akwariów prowadzonych na bazie ziemi ogrodowej dobierać oświetlenie zimne z zakresu 6500-8000 K z uwagi na to, że woda gdzie stosuje się ziemię ogrodową ma delikatny żółtawy odcień (często trudno zauważalny na pierwszy rzut oka). Przy zastosowaniu światła ciepłego o barwie np. 3000 K lub nawet 4000 K efekt w zbiorniku będzie taki, że akwarium może wchodzić w bursztynowy odcień co dla wielu akwarystów może być nie do zaakceptowania. Więcej o oświetleniu znajdziesz w linku poniżej:

Kliknij, aby przejść do artykułu o oświetleniu w akwariach roślinnych

Tekst: Tommy Aquario

Zgoda na pliki cookie i przetwarzanie danych

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.