Zdjęcie: Shawn M Miller, Octopus oliveri.

Nazwa gatunkowa: Octopus oliveri.

Nazwa polska: brak ustalonej nazwy zwyczajowej; proponowana: ośmiornica hawajska lub ośmiornica Olivera.

Występowanie geograficzne: Hawaje i inne wyspy środkowego Pacyfiku. Występuje powszechnie w przybrzeżnych wodach wokół archipelagu hawajskiego – na płyciznach i wśród raf koralowych.

Wygląd: ciało (płaszcz) o owalnym kształcie, najczęściej w odcieniach brązowoszarych z możliwością szybkiej zmiany barwy. Skóra pokryta drobnymi brodawkami (papillami), które mogą być mniej lub bardziej widoczne w zależności od nastroju i środowiska. Brak wyraźnych plam czy wzorów na bokach ciała (jak u O. bimaculoides). Ramiona dość długie, wyposażone w pojedynczy rząd przyssawek.

Rozmiar: długość płaszcza do ok. 8–10 cm, całkowita długość ciała z ramionami do 40–45 cm (głowa plus ramię).

Waga: maksymalnie do ok. 100–150 g.

Długość życia: 10–12 miesięcy, rzadko dłużej.

Typ środowiska: płycizny, laguny, strefy przybrzeżne z piaskiem, kamieniami i rafą. Spotykana na głębokościach od 0,5 m do około 20 m. W dzień ukryta pod kamieniami lub w jamach skalnych.

Wystrój zbiornika: akwarium powinno zawierać liczne kryjówki – z kamieni, muszli, glinianych rurek, dzbanów czy sztucznych grot. Zbiornik musi być szczelnie zamknięty, ponieważ ośmiornice są mistrzyniami ucieczek. Wskazane jest stonowane oświetlenie lub cykl imitujący zmierzch/świt. Prąd wody umiarkowany. Preferowany wystórój skalny (tzw. skalniak). Oświetlenie słabe i punktowe - przy mocnym osmiornica nie będzie wychodzić z kryjówki.

Wymagane parametry wody: KH: 8–12, pH: 8.0–8.3, zasolenie: 33–35‰, azotany i fosforany: jak najniższe, najlepiej bliskie zeru, filtracja: mechaniczna, biologiczna, chemiczna (np. węgiel aktywowany, pochłaniacze NO₃ i PO₄), rurki filtrów należy zabezpieczyć siatkami – ośmiornice potrafią się przez nie przeciskać, nie stosować falowników (mozliwość poszatkowania ośmiornicy).

Temperatura: optymalnie 24–27°C.

Zalecany minimalny litraż: minimum 300 litrów dla jednego osobnika. Rekomendowane wymiary zbiornika: 120x50x50 cm lub większe. Nie trzymać w grupach (tylko pojedynczo) – wykazuje silny terytorializm i może dochodzić do aktów kanibalizmu.

Zachowanie: samotnicza, głównie nocna aktywność. W dzień przebywa w kryjówkach, ale przyzwyczajona może wychodzić nawet za dnia (przy słabym oświetleniu). Inteligentna, ciekawska, ale płochliwa. Reaguje na bodźce zewnętrzne – zbyt dużo hałasu lub ruchu może powodować stres. Z łatwością otwiera pokrywki, podnosi kamienie, manipuluje przedmiotami. Lubi się bawić drobnymi zabawkami lub muszlami.

Dieta: mięsożerna – żywe lub mrożone drobne ryby morskie, krewetki, małże, stynki, mięczaki, mrożony kryl, fragmenty mięsa ryb morskich. Nie przyjmuje suchego pokarmu. Ośmiornice bywają wybredne i wymagają rotacji pokarmów. Potrafi odmówić jedzenia znienawidzonego typu pokarmu.

Dymorfizm płciowy: trudny do rozpoznania. Samce posiadają jedno ramię (hektokotylus) przystosowane do kopulacji, ale u tego gatunku różnice są trudne do uchwycenia bez specjalistycznego badania.

Rozmnażanie: w niewoli bardzo rzadkie. Samica składa do kilkuset jaj, które są stosunkowo duże i rozwinięte. Pielęgnuje je i nie je w tym czasie a wkrótce po wylęgu młodych ginie. Odchów młodych jest trudny – wymagają bardzo drobnego żywego pokarmu (larwy widłonogów, wylęg solowca).

Uwagi: Octopus oliveri nadaje się do akwarystyki jedynie dla zaawansowanych osób, dysponujących odpowiednio zabezpieczonym zbiornikiem. Jako że jego wielkość i tryb życia są porównywalne z Octopus cyanea w wersji mini, bywa wykorzystywany do badań nad zachowaniami poznawczymi. W środowisku naturalnym aktywnie żeruje na płyciznach, dlatego w akwarium można go obserwować o zmierzchu lub po zgaszeniu głównego światła. Gatunek ten nie jest powszechnie dostępny w handlu akwarystycznym, ale czasami trafia na rynek z eksportu z Hawajów (często jako "hawaiian pygmy octopus").