Octopus chierchiae
Nazwa gatunkowa: Octopus chierchiae
Nazwa polska: karłowata ośmiornica pasiasta / zebra.
Występowanie geograficzne: Wschodni Pacyfik – strefa przybrzeżna Ameryki Środkowej: Nikaragua, Panama, Kostaryka, Meksyk (Zatoka Kalifornijska), Kolumbia i Wenezuela. Gatunek spotykany głównie na płyciznach Oceanu Spokojnego.
Wygląd: Ciało (płaszcz) niewielkich rozmiarów, o elastycznej i cienkiej strukturze. Skóra półprzezroczysta, zdolna do dynamicznej zmiany koloru. Charakterystyczne naprzemienne ciemne i jasne pasy o wyglądzie pręg zebry – stąd angielska nazwa „zebra octopus”. Wzór ten jest zmienny w zależności od nastroju, aktywności i warunków otoczenia. Oczy stosunkowo duże, ramiona smukłe, zakończone przyssawkami.
Rozmiar: długość ciała do 2–3 cm, całkowita długość z ramionami do około 7–9 cm.
Długość życia: do 6–9 miesięcy (bardzo krótki cykl życiowy).
Typ środowiska: zamieszkuje płytkowodne strefy przybrzeżne (intertidal i subtidal) do około 40 m głębokości. Spotykana pod kamieniami, w opuszczonych muszlach, słoikach, butelkach i szczelinach skalnych na piaszczystym i skalistym dnie. Dobrze przystosowana do zmiennego poziomu wody – toleruje odpływy.
Wystrój zbiornika: akwarium powinno zawierać liczne kryjówki – małe muszle morskie, kawałki skały, rurki ceramiczne, skorupki orzechów kokosowych, gliniane doniczki. Gatunek niewielki, ale zwinny i inteligentny – wymagane szczelnego przykrycia zbiornika (siatka lub pokrywa bez jakichkolwiek szczelin). Nurt wody łagodny. Można zastosować światło punktowe lub przytłumione – oświetlenie nie może być zbyt silne.
Wymagane parametry wody: KH: 8–12, pH: 8.0–8.4, zasolenie: 33–35‰, azotany i fosforany jak najniższe (poniżej 5 ppm i 0.05 ppm). Konieczna filtracja mechaniczna i biologiczna, możliwa filtracja chemiczna (żywice, węgiel aktywowany). Filtry nie mogą mieć odkrytych wlotów – należy zabezpieczyć je gęstą siatką. Nie stosować falowników – ryzyko uszkodzenia delikatnych macek.
Temperatura: optymalna 22–26°C. Jest to gatunek tropikalny – wymaga ogrzewania wody. Temperatura poniżej 20°C powoduje spowolnienie metabolizmu i może prowadzić do osowiałości, a powyżej 27°C – do skrócenia życia.
Zalecany minimalny litraż: minimum 80 l dla jednego osobnika. Akwarium o wymiarach minimum 60x30x40 cm będzie odpowiednie, pod warunkiem doskonałego zabezpieczenia i filtracji. Gatunku nie należy łączyć z innymi zwierzętami morskimi – nie nadaje się do zbiorników towarzyskich ani rafowych.
Zachowanie: gatunek samotniczy, aktywny głównie w nocy i o zmierzchu. Często zakopuje się częściowo w podłożu lub chowa w muszlach. Bardzo inteligentna – reaguje na bodźce z otoczenia, potrafi manipulować przedmiotami. Niekiedy w ciągu dnia zmienia miejsce kryjówki. Może uczyć się rozpoznawać opiekuna, ale wymaga spokoju i stabilnych warunków. Wrażliwa na hałas i gwałtowne zmiany oświetlenia. Dobrze znosi samotność – nie potrzebuje towarzysza.
Dieta: mięsożerna – preferuje drobne bezkręgowce: krewetki (np. lasonogi, solowce, kiełże), ślimaki, małże, fragmenty mięsa ryb morskich. Przyjmuje również mrożony kryl, mięso stynki, drobne małże (np. sercówki). Nie reaguje na suche pokarmy. Pokarm należy podawać szczypcami lub pęsetą – ośmiornica często chwyta go bezpośrednio z narzędzia. Gatunek delikatny, wrażliwy na pogorszenie jakości wody po karmieniu.
Dymorfizm płciowy: trudny do rozpoznania. Samce mają jedno z ramion przekształcone w hektokotylus, ale rozpoznanie możliwe tylko przy dokładnych obserwacjach lub sekcji.
Rozmnażanie: w niewoli rozmnaża się rzadko, ale notowano przypadki sukcesu w laboratoriach i u doświadczonych hodowców. Samica składa kilkadziesiąt do kilkuset dużych jaj, z których wylęgają się dobrze rozwinięte młode. Jaja są relatywnie duże (ok. 4–5 mm) i składane są zwykle w muszlach lub zakamarkach skalnych. Samica opiekuje się jajami do śmierci. Młode wylęgają się po około 1 miesiącu i wymagają drobnego żywego pokarmu (np. nicienie, widłonogi, larwy krewetek). Pełny cykl hodowlany możliwy jedynie w warunkach laboratoryjnych lub w specjalistycznym akwarium.
Uwagi: Octopus chierchiae to wyjątkowo mały, ciepłolubny gatunek ośmiornicy, idealny dla akwarystów pragnących prowadzić jednogatunkowe nano-akwarium z głowonogiem. Jego charakterystyczne pasy i niewielkie rozmiary czynią go jednym z najciekawszych przedstawicieli rodziny Octopodidae do obserwacji. Ze względu na trudną dostępność, krótki cykl życia, dużą wrażliwość na jakość wody i konieczność karmienia pokarmem mięsnym, polecana jest raczej zaawansowanym hobbystom. Gatunek wyjątkowo ciekawy dla osób zajmujących się behawioryzmem i inteligencją głowonogów. Objęty ochroną w części rejonów występowania – nielegalny odłów z natury. Egzemplarze do hodowli powinny pochodzić wyłącznie z legalnych źródeł (najlepiej od hodowli laboratoryjnych). Mimo to trzymany przez akwarystów amerykańskich z USA i Meksyku.