Powiedzenia, przysłowia i mądrości akwarystyczne, choć nie ma ich zbyt dużo w języku polskim - zawsze niosły nam akwarystom pewien przekaz. W tym artykule zaprezentujemy te najbardziej znane i wyjaśnimy ich sens.
Najpierw jednak warto powiedzieć czym one właściwie są i jaką funkcję pełnią. Powiedzenia, przysłowia i mądrości to skondensowane formy doświadczenia i wiedzy, przekazywane najczęściej z pokolenia na pokolenie. Ich głównym zadaniem jest nauczanie poprzez obrazowe, łatwe do zapamiętania zwroty, które pomagają zrozumieć świat i ludzkie zachowania. Często służą jako przestroga lub wskazówka, jak postępować w trudnych sytuacjach. Mają na celu nie tylko edukację, ale też budowanie wspólnej tożsamości kulturowej i moralnej (w naszym przypadku - akwarystycznej). Dzięki nim możemy uczyć się na błędach innych, bez konieczności ich samodzielnego popełniania.
"Pośpiech w akwarystyce jest wskazany tylko wtedy, gdy należy zbierać wodę z podłogi."
Powiedzenie to podkreśla, że w akwarystyce najważniejsza jest cierpliwość i przemyślane działanie — pośpiech zazwyczaj prowadzi do błędów, które mogą zaszkodzić stabilności akwarium. Jedynym wyjątkiem, gdy szybkie działanie jest naprawdę potrzebne, jest sytuacja awaryjna, jak np. zalanie mieszkania. To ironiczne przypomnienie, że dobre efekty w akwarystyce osiąga się powoli, krok po kroku.
"Czas w akwarium płynie wolniej niż woda w nim."
Kolejne powiedzenie akwarystyczne, które również niesie przekaz - jak ważna w akwarystyce jest cierpliwość i długoterminowe podejście. Zmiany w akwarium – od stabilizacji parametrów wody po rozwój roślin czy dojrzewanie biologii – wymagają czasu. Nie da się ich przyspieszyć bez ryzyka błędów lub strat. Czasami skutki pewnych działań, które podejmuje się wobec zbiornika są widoczne po upływie kilku dni. Mimo że woda w akwarium może się przemieszczać dynamicznie, procesy w nim zachodzą powoli i wymagają spokoju ze strony akwarysty oraz uważnej obserwacji. Powiedzenie to pochodzi z krajów anglojęzycznych.
"Każde akwarium jest inne..."
Powiedzenie to przypomina akwarystom, że każde środowisko wodne w domu to unikalny sztuczny system, który może inaczej reagować na te same działania - inaczej niż w przyrodzie, gdzie np. jeziora na tym samym terenie (pojezierzu) mimo, iż nie są ze sobą połączone będą mieć te same obsady, parametry i uwarunkowania. Inaczej jest w zbiornikach sztucznie stworzonych. Oznacza to, że to, co sprawdza się w jednym zbiorniku, niekoniecznie zadziała w innym — nawet jeśli wyglądają podobnie, są prowadzone na tej samej wodzie, pokarmach, filtracji itp. To mądrość, która uczy akwarystów obserwacji, indywidualnego podejścia i dostosowywania metod do konkretnego akwarium i jego mieszkańców. Co ciekawe w ostatnich latach pojawiło się wielu akwarystów, którzy podważają sens tego powiedzenia twierdząc, że każde akwarium jest takie same. Niestety mylą oni ze sobą dwie różne kwestie, gdyż bardzo ogólna zasada działania procesów biologicznych w akwariach jest bardzo podobna ale wpływają na nią różne działania akwarysty i wielu innych zmiennych (często również przypadku) co powoduje, że jednak każde akwarium jest inne bo żyje swoim własnym życiem. Można to zobrazować na przykładzie dwóch braci bliźniaków, którzy wyglądają tak samo, uczą się w tej samej klasie, jedzą to samo i ubierają się rownież tak samo a mimo to jeden z nich się przeziębi podczas wietrznej zimnej pogody a drugi - nie. Jeden się potknie na schodach i się potłucze a drugi nie. I jeden z nich dostanie piątkę z języka polskiego a drugi w ten sam dzień jedynkę z matematyki. Różne zmienne będą prowadzić do tego, że ich życie będzie się jednak nieco różnić tak jak różnią się między sobą akwaria.
"W akwarystyce wiele różnych dróg prowadzi do tego samego celu."
Mądrość ta pokazuje nam, że w akwarystyce nie ma jednej „właściwej” metody na osiągnięcie sukcesu, a wiele technik i różnych podejść do opieki nad zbiornikiem może prowadzić do stabilnego i zdrowego systemu akwariowego. Różni akwaryści mogą używać innych filtrów, nawozów, parametrów wody czy harmonogramów podmian, a mimo to uzyskiwać równie dobre rezultaty. Kluczem jest zrozumienie potrzeb konkretnego zbiornika oraz konsekwencja i cierpliwość. To przysłowie uczy tolerancji wobec odmiennych metod i otwartości na naukę od innych.
"Pamiętaj, że ryba żyjąca w wodzie też może być spragniona."
Mądrość ta ma symboliczny charakter i zwraca uwagę na potrzebę dbania o swoich podopiecznych. Sama woda w akwarium nie wystarczy – musi być czysta, dobrze natleniona, odpowiednio filtrowana i mieć właściwe parametry oraz temperaturę. Ryba powinna żyć w wodzie optymalnej a nie w każdej (jest to aluzja do lania kranówki wszystkim gatunkom ryb przez niektórych akwarystów). Woda musi spełniać wszystkiego wymogi danych gatunków zwierząt - w tym i suplementację w związki mineralne. Powiedzenie to przywędrowało do naszego kraju z akwarystyki francuskiej - „Même le poisson qui vit dans l’eau a toujours soif.”.
"Pieniądze i akwarystyka nie idą razem w parze."
Ta mądrość ma swoje odpowiedniki również w innych zagranicznych środowiskach akwarystycznych - np. w akwarystyce niemieckiej znane jest podobne powiedzenie - "Kiedyś miałem pieniądze a teraz mam akwaria" („Ich hatte mal Geld, jetzt habe ich Aquarien.“). Świadczy ono o tym, że akwarystyka jest drogim hobby (w porównaniu do innych) i sam zakup ryb, bezkręgowców czy roślin często jest najmniejszym wydatkiem bo masę środków finansowych może iść na utrzymanie akwarium (preparaty, energię elektryczną, specjalistyczne pokarmy) jak i sprzęt - nie mówiąc już o zestawach akwariowych z szafką i pokrywą. Często akwarystyka staje się "nałogiem" u typowych pasjonatów, którzy cyklicznie wydają na nią znaczne sumy pieniędzy. Dlatego akwarystyka jest pasjonująca ale również często dosyć droga.